Karaciğer Yetmezliği: Belirtiler ve Tedavi Seçenekleri

Karaciğer Yetmezliği Nedir?

Karaciğer yetmezliği, karaciğerin hayati işlevlerini yerine getirememesi durumudur. Bu işlevler arasında toksinlerin temizlenmesi, protein sentezi, safra üretimi ve ilaç metabolizması bulunur. Akut (ani başlayan) ve kronik (zamanla gelişen) olmak üzere iki ana formu vardır.

Karaciğer Yetmezliğinin Türleri

1. Akut Karaciğer Yetmezliği

Genellikle günler veya haftalar içinde gelişir.
Nedenleri arasında ilaç toksisitesi (özellikle asetaminofen), viral hepatitler (özellikle hepatit A, B, E) ve otoimmün hepatit yer alır.
Genellikle daha genç hastaları etkiler.

2. Kronik Karaciğer Yetmezliği

Sıklıkla siroz zemininde gelişir.
Yavaş ilerler; sirozun son evresi olarak kabul edilir.
En yaygın nedenleri arasında alkol bağımlılığı, kronik viral hepatit (B, C), yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD/NASH) ve bazı metabolik hastalıklar yer alır.

Belirtiler

Karaciğer yetmezliğinin belirtileri, yetersiz karaciğer fonksiyonlarına bağlı olarak değişiklik gösterir:

Yorgunluk ve halsizlik
Sarılık (cilt ve gözlerin sararması)
Karın şişliği (asit birikimi)
Bulantı, kusma
Kilo kaybı
Hafıza ve bilinç bozuklukları (hepatik ensefalopati)
Kaşıntı
Kolay morarma, kanama
İdrarda koyulaşma, dışkıda renk açılması
Kas erimesi (sarkopeni)

Tanı Yöntemleri

Tanıda kullanılan test ve yöntemler şunlardır:

Karaciğer fonksiyon testleri (ALT, AST, ALP, GGT, bilirubin)
INR ve protrombin zamanı (pıhtılaşma değerlendirmesi)
Albumin düzeyi (protein sentez kapasitesi)
Ultrasonografi, BT veya MR
Karaciğer biyopsisi
Fibroscan (non-invaziv karaciğer sertliği ölçümü)
Serolojik ve viral markerlar (Hepatit B, C testleri)

Tedavi Seçenekleri

1. Altta Yatan Nedene Yönelik Tedavi

Viral hepatitler: Antiviral ilaçlar
Alkolik karaciğer hastalığı: Alkol bırakma, destek tedaviler
Otoimmün hepatit: Steroid ve immünosüpresif tedaviler
Asetaminofen toksisitesi: N-asetilsistein (NAC) antidotu

2. Destekleyici Tedaviler

Elektrolit dengesi ve sıvı tedavisi
Beslenme desteği (özellikle protein ve enerji dengesi)
Ensefalopati için laktüloz ve rifaksimin kullanımı
Asit tedavisinde diüretikler ve parasentez

3. Karaciğer Nakli

Son evre karaciğer yetmezliği veya hızlı kötüleşen akut yetmezlik durumlarında tek yaşam kurtarıcı seçenektir.
MELD skoru, karaciğer nakli gereksinimini değerlendirmede kullanılır.

Özetle

Karaciğer yetmezliği, ciddi ve potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumdur. Erken tanı ve nedenin belirlenmesi, ilerlemenin durdurulması açısından kritik önemdedir. Gerekli hallerde karaciğer nakli, hastanın yaşam süresini uzatan en etkili tedavi seçeneğidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Karaciğer yetmezliği, siroz, akut karaciğer yetmezliği, hepatik ensefalopati, karaciğer nakli, MELD skoru, karaciğer fonksiyon testleri, asit, sarılık, karaciğer hastalıkları.