Kasıtlı Adam Öldürme Suçunun Hukuki Yaptırımları ve Kanunlar
Tanım ve Hukuki Dayanak
Kasten adam öldürme, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 81. maddesinde düzenlenmiş olup, bir kimsenin yaşamına, başka bir kişi tarafından, bilerek ve isteyerek son verilmesidir. Bu suç tipi, bireyin en temel hakkı olan yaşama hakkının ihlali anlamına geldiğinden, ceza hukukunun en ağır yaptırımlarıyla karşılık bulur.
TCK MADDE 81 – Kasten Adam Öldürme
“Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu suçta failin öldürme kastı, yani öldürme neticesini bilerek ve isteyerek gerçekleştirme iradesi esastır. Bu nedenle basit taksir ya da bilinçli taksir halleri bu madde kapsamında değerlendirilmez.
Kasten Öldürmenin Unsurları
1. Hukuka Aykırılık
Eylemin, hukukun izin verdiği sınırlar dışında gerçekleşmesi gerekir. Meşru müdafaa, zorunluluk hali veya kanunun verdiği yetki çerçevesinde hareket eden kamu görevlileri bu kapsamda sorumlu tutulmaz.
2. Failin Kastı
Failin eylemi gerçekleştirirken öldürme sonucunu bilmesi ve istemesi gerekir. Bu kast, doğrudan olabileceği gibi olası kasıt (neticeyi istemese de kabullenme) şeklinde de olabilir. Ancak her iki durumda da fail, adam öldürme suçu nedeniyle sorumludur.
Nitelikli Haller (TCK 82. Madde)
TCK 82. maddesinde, bazı durumlar nitelikli adam öldürme suçu olarak kabul edilir ve bu hallerde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası uygulanır:
- Tasarlayarak öldürme
- Canavarca hisle veya eziyet çektirerek öldürme
- Yangın, su baskını, bombalama gibi tehlikeli yöntemlerle
- Üstsoy, altsoy, eş veya kardeşe karşı
- Kamu görevlisine görevinden dolayı
- Gebe olduğu bilinen kadına karşı
- Çocuğa veya beden/zihinsel engelli kişiye karşı
- Bir suçu gizlemek, delilleri ortadan kaldırmak, işlenmesini kolaylaştırmak için öldürme
Bu hallerde mahkeme, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmeder.
Kasten Öldürmede Teşebbüs Hali
Fail, mağdurun ölümünü amaçlamış fakat netice gerçekleşmemişse, yani mağdur ölmeyip ağır yaralanmışsa, bu durumda kasten öldürmeye teşebbüs söz konusu olur. TCK 35. maddesine göre teşebbüs halinde verilecek ceza:
“Suçun tamamlanmaması halinde fail, failin kastına ve fiilin tehlikeliliğine göre, verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadar cezalandırılır.”
Örnek:
Kasten adam öldürmek isteyen bir kişi, mağduru tabancayla yaralar ancak mağdur kurtulursa, sanık hakkında kasten öldürmeye teşebbüs suçundan ceza verilir. Verilecek ceza, yine uzun süreli hapis cezası olacaktır.
Cezayı Hafifletecek veya Ortadan Kaldıracak Hâller
Bazı durumlar, kastı veya cezanın ağırlığını etkileyebilir:
Meşru Müdafaa (TCK 25/1)
Saldırıya uğrayan kişinin kendini koruma amacıyla saldırgana karşı güç kullanması, meşru savunma olarak kabul edilir. Bu durumda failin sorumluluğu ortadan kalkar.
Haksız Tahrik (TCK 29)
Mağdurun, failde şiddetli bir öfkeye yol açacak şekilde tahrik edici davranışlarda bulunması hâlinde, cezada indirim yapılabilir.
Örneğin, eşinin sadakatsizliğini aniden öğrenen bir kişinin duygusal boşlukla öldürme eyleminde bulunması hâlinde mahkeme, haksız tahrik indirimi uygulayabilir.
Yaş Küçüklüğü, Akıl Hastalığı, Geçici Şuur Kaybı
TCK 31-33. maddeleri uyarınca bu özel durumlar da cezayı ya kaldırır ya da hafifletebilir.
Yargılama Usulü ve Mahkeme Yetkisi
Kasten adam öldürme suçu, ağır ceza mahkemelerinde görülür. Olayın niteliğine göre CMK hükümleri gereğince tutuklu yargılama sıklıkla tercih edilir. Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkilidir. Ceza davasına, mağdurun yakınları müdahil olarak katılabilir.
Zaman Aşımı
Kasten öldürme suçu için zaman aşımı süresi 30 yıldır. Ancak ağırlaştırılmış nitelikli hallerde ceza infazına ilişkin zaman aşımı süresi çok daha uzundur. Suçun kamu düzenini doğrudan etkileyen niteliği gereği zaman aşımı tartışmalı alanlardan biridir.
Cezanın İnfazı
Müebbet veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezaları, şartlı salıverme açısından da farklılık taşır. TCK’ya göre:
- Müebbet hapis cezası alan biri, 30 yıl cezaevinde kaldıktan sonra şartlı salıvermeden yararlanabilir.
- Ağırlaştırılmış müebbet alanlar için bu süre 36 yıl olarak uygulanır.
Bu sürelerin dolması bile otomatik tahliye anlamına gelmez; failin cezaevi koşullarındaki davranışı, disiplin cezaları ve risk değerlendirmesi dikkate alınır.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Ceza yargılamaları ciddi hukuki sonuçlar doğurur. Bu nedenle bir ceza davası sürecinde mutlaka ceza hukuku alanında uzman bir avukata danışılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: kasten adam öldürme, TCK 81, ağırlaştırılmış müebbet, tasarlayarak öldürme, haksız tahrik indirimi, meşru müdafaa, adam öldürmeye teşebbüs, ceza hukuku, ceza infazı, ağır ceza mahkemesi