Kırık Ve Çıkık Nedir? Belirtileri Ve İlk Yardım Diğer Tedaviler

Kırık ve çıkık, iskelet sistemini etkileyen en yaygın travmatik yaralanmalardandır. Doğru müdahale edilmediğinde ciddi fonksiyon kaybına, sinir ve damar hasarına yol açabilir. Bu nedenle belirtilerinin tanınması, ilk yardım uygulamalarının bilinmesi ve uygun tedaviye yönlendirme hayati öneme sahiptir.

Kırık Nedir?

Kırık, kemiğin bütünlüğünün ani bir travma veya patolojik bir süreç sonucu bozulmasıdır. Kırıklar açık (deri bütünlüğü bozulmuş) veya kapalı (deri bütünlüğü korunmuş) olabilir.

Kırık Türleri

Transvers Kırık: Kemiği enine böler
Spiral Kırık: Bükülme ve dönme kuvvetleriyle oluşur
Komminütif Kırık: Birden fazla parçaya ayrılmıştır
Greenstick Kırık: Genellikle çocuklarda görülür, kemik kısmen kırılmıştır

Çıkık Nedir?

Çıkık, iki eklem yüzeyinin normal anatomik konumundan tamamen ayrılmasıdır. En sık omuz, dirsek, parmak ve kalça ekleminde görülür.

Subluksasyon Nedir?

Eklem yüzeylerinin kısmi ayrılmasıdır. Tam çıkık kadar belirgin bulgu vermeyebilir ama müdahale edilmezse tekrarlayan çıkıklara yol açabilir.

Kırık ve Çıkık Belirtileri

Kırık Belirtileri

Şiddetli ağrı
Şişlik ve morarma
Deformite (şekil bozukluğu)
Hareketle artan ağrı ve instabilite
Kemik sürtünmesi (krepitasyon)

Çıkık Belirtileri

Eklemde belirgin şekil bozukluğu
Şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığı
Kas spazmı
Eklem üzerine yük verememe

İlk Yardımda Yapılması Gerekenler

Genel İlkeler

Hareket Ettirme: Kırık veya çıkık şüphesinde bölge asla hareket ettirilmemelidir.
Sabit Durumda Tutun: İmkan varsa atel veya sert bir cisimle sabitleyin.
Soğuk Uygulama: Şişliği azaltmak amacıyla buz uygulayın.
Yüksekte Tutma: Yaralı bölgeyi kalp seviyesinden yukarıda tutun.
Kanama Varsa: Üzerine steril bir bezle baskı uygulayın.
112’yi Arayın: Özellikle açık kırık, omurga yaralanması veya çıkık durumlarında uzman müdahale şarttır.

Tedavi Yöntemleri

Kırık Tedavisi

Konservatif Tedavi (Alçı / Atel):
- Stabil, yer değiştirmemiş kırıklar için
Cerrahi Müdahale (Osteosentez):
- Plak, vida, intramedüller çivi veya eksternal fiksatör kullanılır
Fonksiyonel Rehabilitasyon:
- Kas atrofisi ve eklem sertliğini önlemek için önemlidir

Çıkık Tedavisi

Redüksiyon (Yerine Oturtma):
- Kapalı (manuel) veya cerrahi olabilir
İmmobilizasyon:
- Redüksiyon sonrası atel veya bandajla eklem sabitlenir
Cerrahi Girişim:
- Tekrarlayan çıkıklar veya yumuşak doku yırtıkları varsa

Komplikasyonlar

Sinir ve damar hasarı
Eklem sertliği
Yalancı eklem (psödoartroz)
Gecikmiş kaynama veya kaynamama
Tekrarlayan çıkıklar

Özetle

Kırık ve çıkıklar, acil müdahale gerektiren kas-iskelet sistemi yaralanmalarıdır. İlk yardım uygulamalarının doğru yapılması ve hızlı şekilde uzman değerlendirmesine başvurulması, iyileşme sürecinin başarısı açısından belirleyicidir. Tedavi, kırığın veya çıkığın tipi, hastanın yaşı ve aktivite düzeyine göre bireyselleştirilmelidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: kırık nedir, çıkık nedir, kırık belirtileri, çıkık ilk yardım, alçı tedavisi, osteosentez, çıkık tedavisi, eklem yaralanmaları, travma sonrası müdahale, kemik bütünlüğü