Kontakt Dermatit Nedir? Sebepleri Belirtileri ve Cilt Bakım Önerileri

Kontakt dermatit, cilt yüzeyinin doğrudan temas ettiği maddelere karşı geliştirdiği iltihabi reaksiyon sonucu ortaya çıkan yaygın bir egzama türüdür. Deride kızarıklık, kaşıntı, kabarma, kuruluk ve bazen su toplayan lezyonlarla kendini gösterir. Temas edilen maddenin tahriş edici ya da alerjen niteliği kontakt dermatitin tipini belirler.

Bu durum genellikle zararsız olmakla birlikte, uzun süreli temas veya tedavi edilmediğinde cilt bariyerini bozarak ikincil enfeksiyonlara yol açabilir. Erken tanı ve tetikleyiciden kaçınma ile belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.

Kontakt Dermatit Tipleri

Tahriş Edici (İrritan) Kontakt Dermatit

En sık görülen formdur. Cilt, kimyasal veya fiziksel bir ajanla doğrudan hasar görür. Tekrarlayan temaslar cilt bariyerini zayıflatır. Sabun, deterjan, temizlik maddeleri, asit ve bazlar bu türde yaygın nedenlerdir.

Alerjik Kontakt Dermatit

Vücut, bazı maddelere karşı bağışıklık sistemi aracılığıyla reaksiyon gösterir. Bu tip, önceki temaslarda bağışıklık sisteminin duyarlanmasıyla gelişir. Nikel, kobalt, parfümler, lateks ve bazı bitkiler başlıca tetikleyicilerdir.

Belirtileri

Kontakt dermatit belirtileri genellikle temas bölgesiyle sınırlıdır ve aşağıdaki şikayetler şeklinde ortaya çıkar:

Kızarıklık ve ödem
Yoğun kaşıntı ve yanma hissi
Kuruluk ve pul pul dökülme
Kabarcık oluşumu (vezikül)
Deride çatlama veya kalınlaşma (kronikleşmiş vakalarda)
Alerjik formda, reaksiyon gecikmeli başlayabilir (24-72 saat içinde)

Sebepleri

Kontakt dermatite neden olan faktörler genellikle ciltle temas eden dış maddelerdir. En sık karşılaşılan tetikleyiciler şunlardır:

Temizlik ürünleri, sabunlar, çamaşır suyu
Kozmetik ve parfümler
Takılar (özellikle nikel içerenler)
Lastik eldivenler, lateks ürünler
Boyalar, çözücüler ve endüstriyel kimyasallar
Bitkiler (örneğin sarmaşık, zakkum)

Bazı meslek gruplarında (kuaförler, sağlık çalışanları, temizlik personeli) kontakt dermatit riski daha yüksektir.

Tanı

Tanı, dermatolojik muayene ve hasta öyküsüne dayanarak konur. Gerekirse yama testi (patch test) uygulanarak alerjen maddenin tespiti yapılabilir. Mikrobik enfeksiyonların ayırt edilmesi için kültür testleri gerekebilir.

Cilt Bakım Önerileri

Kontakt dermatit tedavisinde en önemli adım, tetikleyici maddenin belirlenip temastan kaçınılmasıdır. Ek olarak, cilt bariyerini güçlendirmek ve iltihabı kontrol altına almak için aşağıdaki öneriler uygulanmalıdır:

Koruyucu Önlemler

Eldiven, maske ve koruyucu giysiler kullanın.
Sık el yıkamaktan kaçının; pH dengeli, parfümsüz sabunlar tercih edin.
Takı ve aksesuar seçiminde nikel içermeyen ürünleri tercih edin.

Nemlendirme ve Destek

Cilt bariyerini onarıcı yoğun nemlendiriciler (seramid, gliserin, üre içerikli) düzenli olarak uygulanmalıdır.
Tahriş edici temastan sonra cilt hemen yıkanıp nemlendirilmelidir.
Gerekiyorsa doktor önerisiyle kortizonlu kremler kısa süreli kullanılabilir.

Bitkisel ve Alternatif Destek

Yulaf ezmesi banyosu kaşıntıyı azaltabilir.
Aloe vera jeli, panthenol ve E vitamini içeren ürünler yatıştırıcı etki sağlar.
Güneşten korunmak önemlidir; çünkü güneş yanıkları cilt hassasiyetini artırabilir.

Medikal Yaklaşım

Orta ve şiddetli vakalarda dermatologlar tarafından önerilen topikal kortikosteroid veya immünmodülatör ilaçlar kullanılabilir.
Antihistaminikler kaşıntının kontrolüne yardımcı olabilir.
İkincil enfeksiyon gelişmişse antibiyotik tedavisi gerekebilir.

Özetle

Kontakt dermatit, günlük hayatta sık karşılaşılan maddelerle cilt temasının neden olduğu iltihabi bir rahatsızlıktır. Alerjik veya tahriş edici olabilir. Uygun korunma, cilt bakımına özen gösterme ve gerekirse medikal tedavi ile kontrol altına alınabilir. Uzun süreli iyilik hali için tetikleyici maddenin tanınması ve temastan kaçınılması esastır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler
kontakt dermatit nedir, alerjik dermatit, tahriş edici madde, ciltte alerji, egzama, kaşıntılı cilt hastalıkları, kontakt dermatit tedavisi, yama testi, cilt bariyeri, atopik cilt bakımı