Kozmik Takvimi Bir Yıla Sığdırarak Ölçeklendirmek Başlangıçtan Günümüze Bing Bang
Ocak: Büyük Patlama ve Kozmik Doğuş
-
1 Ocak, 00:00 → Büyük Patlama gerçekleşir: zaman, uzay, enerji ve madde doğar.
-
Kozmik enflasyon başlar: evren ışık hızından daha hızlı genişler.
-
Temel kuvvetler ayrışır: kütleçekimi, elektromanyetizma, güçlü ve zayıf nükleer kuvvet.
-
Kuarklar birleşerek proton ve nötronları oluşturur.
-
İlk 3 dakika → Nükleosentez: hidrojen, helyum ve eser miktarda lityum oluşur.
-
Evren yoğun, sıcak ve opaktır.
Şubat: Işığın Serbest Kalışı ve Kozmik Fon
-
Evren genişledikçe soğur, madde radyasyondan ayrışır.
-
Yaklaşık 380.000 yıl sonra → Rekombinasyon: elektronlar ve protonlar birleşerek nötr hidrojen atomları oluşturur.
-
Kozmik Mikrodalga Arka Plan Işıması oluşur: evren ilk kez “görülebilir” hâle gelir.
-
Işık artık serbestçe yayılır.
-
Evren saydamlaşır, karanlık çağ başlar.
Mart: Kozmik Karanlık Çağ
-
Yıldızlar ve galaksiler henüz oluşmamıştır.
-
Evren hidrojen ve helyumdan oluşan geniş, karanlık gaz bulutlarıyla doludur.
-
Yerçekimi ile bu gaz bulutları yavaşça yoğunlaşmaya başlar.
-
Madde-antimadde asimetrisi iyice belirginleşir.
-
Karanlık madde yapıların oluşumunu belirler.
Nisan: İlk Yıldızlar ve Galaksilerin Doğuşu
-
Yaklaşık 400 milyon yıl sonra → İlk yıldızlar (Popülasyon III) ortaya çıkar.
-
Nükleer füzyonla enerji üretmeye başlayan bu yıldızlar, ilk ağır elementleri (karbon, oksijen vb.) üretir.
-
İlk galaksiler oluşur, ışıklı evren başlar: kozmik şafak.
-
Işık, galaksilerden ilk kez yayılmaya başlar.
-
Yıldızlararası ortam oluşur.
Mayıs: Galaksi Kümeleri ve Süpernova Dönemi
-
Büyük yıldızlar süpernova şeklinde patlar; evrene ağır elementler saçılır.
-
Galaksi kümeleri ve ilk süper yapı formasyonları oluşur.
-
Evren kimyasal açıdan zenginleşmeye başlar.
-
Yıldızlararası toz ve gaz yeni yıldızlara ve gezegenlere temel olur.
-
Galaksiler birleşerek daha büyük sistemler oluşturur.
Haziran: Samanyolu’nun Doğuşu
-
Yaklaşık 9 milyar yıl önce → Samanyolu Galaksisi şekillenmeye başlar.
-
Çekirdek ve sarmal kollar oluşur.
-
İlk yıldız jenerasyonları doğar.
-
Sarmal yapı stabil hâle gelir.
-
Yerçekimsel etkileşimlerle yıldız kümeleri oluşur.
Temmuz: Yıldız Sistemleri ve Gezegenlerin Temelleri
-
Yıldızlar arası yoğun gaz bulutları çöker ve yeni yıldız sistemleri oluşturur.
-
Gezegen oluşumu süreci başlar: protoplanet diskleri belirir.
-
Ağır elementlerin zenginliği gezegen oluşumunu kolaylaştırır.
-
Yeni yıldızların etrafında gezegen, uydu ve kuyruklu yıldız sistemleri şekillenir.
-
Güneş benzeri yıldızlar çoğalmaya başlar.
Ağustos: Güneş Sistemi’nin Doğuşu
-
Yaklaşık 4,6 milyar yıl önce → Güneş oluşur.
-
Güneş çevresindeki gaz-toz diski gezegenleri oluşturur: Dünya, Mars, Venüs vb.
-
Ay’ın oluşumu: dev çarpışma teorisi (Theia).
-
Asteroit kuşağı ve Jüpiter’in çekim etkisi sistemi şekillendirir.
-
Dünya, yaşanabilir bölgeye yerleşir.
Eylül: Dünya’da Yaşam Başlıyor
-
4 milyar yıl önce → Sıvı su ve okyanuslar oluşur.
-
İlk canlılar: tek hücreli prokaryotlar (bakteriler ve arkeler).
-
Kemoototrofik canlılar derin okyanus menfezlerinde gelişir.
-
Fotosentetik bakteriler → oksijen üretimi başlar.
-
Atmosferik oksijen yavaşça artar: Büyük Oksidasyon Olayı başlar.
Ekim: Hücresel Evrim ve Çok Hücreli Yaşam
-
Yaklaşık 2 milyar yıl önce → Ökaryotik hücreler evrimleşir.
-
Endosimbiyoz teorisi: mitokondri ve kloroplastların kökeni.
-
Evrimsel çeşitlilik hız kazanır.
-
Yaklaşık 1 milyar yıl önce → İlk çok hücreli canlılar ortaya çıkar.
-
Karmaşık yapılar, dokular ve ilkel organ sistemleri gelişir.
Kasım: Biyolojik Çeşitlilik ve Dinozorlar Çağı
-
542 milyon yıl önce → Kambriyen Patlaması: hayvanlarda büyük çeşitlilik.
-
Omurgalılar, yumuşakçalar, eklembacaklılar gelişir.
-
Bitkiler karaya çıkar.
-
Amfibiler ve sürüngenler evrimleşir.
-
Yaklaşık 230 milyon yıl önce → Dinozorlar ortaya çıkar.
-
Memeliler evrimleşmeye başlar.
-
65 milyon yıl önce → Dinozorlar göktaşı çarpmasıyla yok olur.
Aralık: Memeliler, İnsanlar ve Medeniyet
1–4 Aralık
-
Dinozorların yok oluşu → Ekosistemler yeniden şekillenir.
-
Memeliler ve kuşlar büyük çeşitlilik gösterir.
-
Çiçekli bitkiler (angiospermler) baskın hâle gelir.
5–15 Aralık
-
Primatlar evrimleşir.
-
Beyin hacmi ve sosyal davranış gelişir.
-
Erken memeliler kıtalara yayılır.
16–24 Aralık
-
Hominidler evrim sahnesine çıkar: Sahelanthropus, Ardipithecus, Australopithecus.
-
Homo cinsi evrimleşir: Homo habilis, Homo erectus.
-
Ateşin kullanımı ve taş aletler gelişir.
25 Aralık
-
Homo sapiens ortaya çıkar.
-
İlk diller, sosyal organizasyonlar ve kültürel aktarım başlar.
26–30 Aralık
-
Sanat (mağara resimleri), din, mitoloji ve sembolizm gelişir.
-
Göçebe avcı-toplayıcı yaşam tarzı yaygındır.
31 Aralık
-
23:00 → Homo sapiens Afrika dışına yayılır, Neandertaller yok olur.
-
23:58 → Tarım devrimi.
-
23:59:20 → Şehirler, yazı, devlet ve dinler oluşur.
-
23:59:50 → Sanayi Devrimi, modern bilim ve teknolojik devrim.
-
23:59:59 → Uzay çağı, dijital devrim, yapay zekâ, biyoteknoloji, küreselleşme.
Anahtar Kelimeler: BİNG BANG, KOZMİK TAKVİM, CARL SAGAN, COSMOS, BÜYÜK PATLAMA, YARATILIŞ, EVREN, FİZİK, ASTRONOMİ