Liserjid (LSD) ile Zehirlenme ve Tedavi

1. Giriş

Liserjik asit dietilamid (LSD), güçlü bir halüsinojen olup, serotonerjik sistemi etkileyerek duyusal algıyı, düşünce süreçlerini ve duygusal durumu değiştirir. LSD genellikle eğlence amaçlı kullanılır, ancak aşırı dozda veya hassas bireylerde ciddi psikiyatrik ve fizyolojik komplikasyonlara yol açabilir.

Bu yazıda, LSD zehirlenme mekanizması, klinik belirtileri ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınacaktır.

2. LSD Farmakolojisi ve Etki Mekanizması

LSD, serotonin (5-HT2A) reseptörlerini aktive ederek halüsinojenik etkiler oluşturur. Aynı zamanda dopaminerjik ve noradrenerjik sistemler üzerinde de etkileri vardır.

Ana etkileri şunlardır:

• Halüsinasyonlar ve algı değişiklikleri
• Öfori veya anksiyete
• Otonomik sinir sistemi aktivasyonunda artış (taşikardi, hipertansiyon, midriyazis)

LSD etkileri genellikle 30-90 dakika içinde başlar ve 8-12 saat sürebilir.

3. LSD Zehirlenme Mekanizması ve Risk Faktörleri

LSD aşırı dozunda en sık görülen etkiler ciddi psikiyatrik semptomlar ve sempatik sistem aktivasyonudur.

Risk Faktörleri

• Yüksek dozda LSD alımı
• Psikiyatrik hastalık öyküsü (şizofreni, bipolar bozukluk)
• Diğer ilaçlarla veya alkolle birlikte kullanımı
• Serotonerjik ilaçlar (SSRI, MAOİ) ile kombinasyonu

4. LSD Zehirlenmesinin Klinik Bulguları

LSD toksisitesi, psikiyatrik ve fiziksel belirtiler şeklinde ortaya çıkar.

4.1. Hafif Zehirlenme

• Hafif kaygı
• Hafif taşikardi
• Hafif midriyazis
• Hafif ajitasyon

4.2. Orta Şiddette Zehirlenme

• Şiddetli halüsinasyonlar
• Panik atak, paranoid düşünceler
• Disosiyatif durumlar (kendini veya çevresini gerçek dışı algılama)
• Hipertansiyon, taşikardi
• Hipertermi
• İntihar veya zarar verme eğilimi

4.3. Şiddetli LSD Zehirlenmesi (Hayati Tehlike İçeren Durumlar)

• Şiddetli psikoz (gerçeklikten tamamen kopma, paranoid sanrılar)
• Şiddetli ajitasyon ve saldırganlık
• Hipertansif kriz (şiddetli hipertansiyon, kalp krizi riski)
• Nöbetler
• Rhabdomiyoliz (kas yıkımı ve böbrek yetmezliği riski)
• Serotonin Sendromu (SSRI veya MAOİ ile birlikte kullanıldığında)

5. LSD Zehirlenmesi Tanısı

LSD için spesifik bir laboratuvar testi yaygın olarak mevcut değildir, bu yüzden tanı hasta öyküsü ve klinik bulgular ile konur.

Laboratuvar testleri:

• Kan gazı analizi → Metabolik asidoz olup olmadığını değerlendirir.
• Kan şekeri → Hipoglisemi varsa düzeltilmelidir.
• Böbrek fonksiyon testleri → Rhabdomiyoliz riskine karşı kreatinin düzeyleri kontrol edilmelidir.
• CK (Kreatin Kinaz) düzeyi → Kas yıkımı olup olmadığını gösterir.
• EKG → Kalp ritmi bozukluklarını değerlendirmek için.
• İdrar toksikoloji testi → LSD çoğu rutin testte tespit edilmez, ancak LSD’nin metabolitleri bazı özel testlerde saptanabilir.

6. LSD Zehirlenmesi Tedavisi

LSD için spesifik bir antidot yoktur. Tedavi destekleyici ve semptomatik olarak uygulanır.

6.1. Genel Destekleyici Tedavi

1. Hastanın güvenliği sağlanmalıdır.
   • Hasta sakin bir ortama alınmalıdır.
   • Sakinleştirici ve empatik bir yaklaşım uygulanmalıdır.
   • Gerekirse hafif fiziksel kısıtlama düşünülebilir.
2. Hava yolu ve solunum desteği:
   • Solunum sıkıntısı varsa oksijen verilmeli, gerekirse entübasyon yapılmalıdır.
3. Mide Dekontaminasyonu:
   • LSD genellikle hızla emildiğinden aktif kömür kullanımı önerilmez.

6.2. Psikiyatrik ve Sedatif Tedavi

• Hafif vakalar:
  • Konuşarak sakinleştirme
  • Benzodiazepinler (lorazepam, diazepam)
• Şiddetli ajitasyon veya psikoz:
  • Haloperidol veya olanzapin (antipsikotikler) tercih edilir.
  • Ketiyapin veya risperidon da kullanılabilir.

Haloperidol kullanımı dikkatli olmalıdır! LSD’nin dopamin sistemi üzerindeki etkileri nedeniyle nöroleptik malign sendrom benzeri tablolar gelişebilir.

6.3. Kardiyovasküler Destek

• Hipertansiyon varsa:
  • Beta-blokerler genellikle önerilmez, çünkü LSD adrenerjik etkiyi artırabilir.
  • Klonidin veya kalsiyum kanal blokerleri (nifedipin) düşünülebilir.
• Taşikardi varsa:
  • Benzodiazepinler (anksiyeteyi azaltarak kalp hızını düşürebilir).

6.4. Nöbet Tedavisi

• Benzodiazepinler (midazolam, lorazepam) ilk tercihtir.
• Dirençli vakalarda barbitüratlar veya propofol düşünülebilir.

6.5. Serotonin Sendromu Yönetimi

LSD, serotonin sistemini etkilediği için serotonin sendromuna yol açabilir.

• Hafif serotonin sendromunda → Soğutma önlemleri ve sıvı tedavisi uygulanır.
• Şiddetli serotonin sendromunda → Siproheptadin (serotonin antagonisti) kullanılabilir.

6.6. Yoğun Bakım ve Takip

• Ajitasyonu devam eden hastalar yoğun bakımda takip edilmelidir.
• Rhabdomiyoliz riski olan hastalarda idrar çıkışı ve böbrek fonksiyonları izlenmelidir.
• LSD etkileri uzun sürebileceğinden, hastalar en az 12-24 saat gözlem altında tutulmalıdır.

7. Sonuç

• LSD toksisitesi öncelikle psikiyatrik etkiler ve sempatik aktivasyon ile kendini gösterir.
• Spesifik antidotu yoktur, tedavi semptomatik ve destekleyici olmalıdır.
• Hafif vakalar genellikle kendi kendine düzelirken, şiddetli vakalarda yoğun bakım gereklidir.
• Psikoz, ajitasyon ve hipertansiyon yönetimi tedavinin temel taşlarıdır.

Özellikle psikiyatrik hastalık öyküsü olan bireylerde LSD kullanımı tehlikeli olabilir.