Mal Rejimi Türleri ve Evlilikte Mal Paylaşımı Evlilik Mal Sözleşmesi Hukuku
Mal Rejimi Nedir?
Mal rejimi, evlilik birliği süresince eşlerin malvarlıklarının yönetimi, paylaşımı ve tasarrufunu düzenleyen hukuki kurallar bütünüdür. Evlilikte eşlerin mal ilişkileri ve bu ilişkilerin evlilik sona erdiğinde nasıl çözümleneceği mal rejimi kapsamında ele alınır. Türk Medeni Kanunu, evlilik sırasında ve sonrasında mal rejimleriyle ilgili çeşitli düzenlemeler yaparak eşlerin haklarını ve yükümlülüklerini belirlemiştir.
Türkiye’de Geçerli Mal Rejimi Türleri
Türk Medeni Kanunu’nda evlilikte uygulanabilecek başlıca mal rejimleri üçe ayrılır:
1. Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi (Kanuni Mal Rejimi)
- Türk hukukunda evlenme ile birlikte otomatik olarak geçerli olan rejimdir.
- Bu rejimde evlilik süresince eşlerin elde ettikleri mallar “edinilmiş mallar” olarak kabul edilir ve evlilik sona erdiğinde paylaşılır.
- Eşlerin evlilik öncesi sahip oldukları mallar ile kişisel mallar (miras, bağış, manevi tazminat gibi) paylaşım dışıdır.
- Eşler, malvarlıklarını ayrı ayrı yönetirler ancak evlilik bitiminde edinilmiş malların eşit şekilde paylaşılması esas alınır.
2. Mal Ayrılığı Rejimi
- Eşler, evlenmeden önce mal rejimi sözleşmesi ile bu rejimi seçebilir.
- Bu rejimde eşlerin malvarlıkları tamamen ayrıdır.
- Evlilik süresince edinilen mallar ve borçlar eşler arasında paylaşılmaz; her eş kendi malvarlığını yönetir ve tasarruf eder.
- Bu rejim, ekonomik bağımsızlık ve malvarlığı ayrılığı prensibini esas alır.
3. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Bu rejimde evlilik süresince eşlerin malları ayrı ayrı yönetilir.
- Ancak evlilik sona erdiğinde, eşlerden birinin diğerine malvarlığından belirli bir pay vermesi söz konusu olabilir.
- Bu rejim, mal ayrılığı ile edinilmiş mallara katılma rejimi arasında bir denge oluşturur.
Evlilik Mal Sözleşmesi Nedir?
Evlilik mal sözleşmesi, evlenmeden önce veya evlilik süresince eşlerin mal rejimini değiştirmek, düzenlemek veya özelleştirmek amacıyla yaptıkları yazılı anlaşmadır. Bu sözleşme ile taraflar, kanuni mal rejimi dışında bir mal rejimi seçebilir veya mevcut rejime ek hükümler getirebilir.
Evlilik Mal Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
- Evlilik mal sözleşmesi, resmi şekilde yapılmalı ve noter onayı gerektirir.
- Sözleşme, evlilik birliği boyunca ve sonrasında tarafları bağlar.
- Sözleşmede yapılacak düzenlemeler Türk Medeni Kanunu hükümlerine uygun olmalıdır; kamu düzenine aykırı hükümler geçersiz sayılır.
- Mal rejimi sözleşmesi ile borçlar, malvarlıkları, tasarruf yetkileri gibi hususlar detaylı şekilde belirlenebilir.
Mal Rejimi Değişikliği
- Eşler, evlilik devam ederken mal rejimini değiştirmek istediklerinde mahkeme kararı ile mal rejimini değiştirebilirler.
- Değişiklik, resmi sözleşme yapılarak ve mahkeme onayı alınarak geçerli olur.
- Mal rejimi değişikliği evlilik birliğinin devamı süresince uygulanır ve öncesine etkisi olmaz.
Evlilikte Mal Paylaşımı
Evlilik sona erdiğinde (boşanma, ölüm gibi durumlarda) mal rejimine göre mal paylaşımı yapılır:
- Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi’nde edinilmiş mallar eşit şekilde paylaşılır.
- Mal Ayrılığı Rejimi’nde eşlerin malları ayrı olduğundan paylaşım yapılmaz, her biri kendi malına sahip olur.
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi’nde sözleşmede belirtilen paylar doğrultusunda paylaşım gerçekleşir.
Mal paylaşımı sürecinde, eşlerin malvarlıkları detaylı şekilde incelenir, kişisel mallar ayrılır ve paylaşıma konu olacak mallar tespit edilir.
Özetle
Evlilikte mal rejimi, eşlerin evlilik süresince ve sonrasında malvarlıklarının yönetimi ve paylaşımı için temel hukuki çerçeveyi sağlar. Türk Medeni Kanunu çerçevesinde en yaygın rejim edinilmiş mallara katılma rejimi olup, eşler evlilik öncesi mal sözleşmesi yaparak farklı rejimleri tercih edebilirler. Mal rejimi seçimi ve mal paylaşımı, evlilik birliğinin hukuki ve ekonomik dengesi açısından kritik öneme sahiptir.