Mesane Disfonksiyonu: Nörojenik ve Fonksiyonel Sebepler
Giriş
Mesane disfonksiyonu, idrar depolama ve boşaltma işlevlerinin bozulduğu klinik bir tablodur. Nörojenik veya fonksiyonel kaynaklı olabilir. Bu durumlar, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebileceği gibi, üst üriner sistem hasarına da yol açabilir. Erken tanı ve neden odaklı tedavi, komplikasyonları önlemede kritiktir.
Mesane Fizyolojisine Kısa Bakış
Normal mesane işlevi iki fazdan oluşur:
- Depolama fazı: Detrüsor kası gevşer, internal sfinkter kapanır.
- Boşaltma fazı: Detrüsor kası kasılır, sfinkterler gevşer.
Bu süreçler; beyin, omurilik, periferik sinirler ve mesane düz kasları arasındaki kompleks sinirsel ağlarla kontrol edilir.
Nörojenik Mesane: Tanım ve Sebepler
Tanım
Nörojenik mesane, sinir sistemi hasarına bağlı gelişen mesane işlev bozukluğudur. Depolama veya boşaltma fazı etkilenebilir.
Başlıca Nedenler
- Spinal kord yaralanmaları
- Multipl skleroz
- Parkinson hastalığı
- İnme (serebrovasküler olaylar)
- Spina bifida (doğuştan)
- Diabetik nöropati
Klinik Alt Tipler
| Tip | Özellikleri |
|---|---|
| Arefleksik mesane | Boşaltma bozukluğu, idrar retansiyonu |
| Hiperrefleksik mesane | Sıkışma hissi, urge inkontinans |
| Detrüsor-sfinkter disinergisi | Boşaltma fazında koordine olamayan kas aktivitesi |
Fonksiyonel Mesane Disfonksiyonu
Tanım
Fonksiyonel disfonksiyon, organik veya nörolojik neden olmaksızın, mesane boşaltımının davranışsal veya yapısal bozulmalara bağlı olduğu tablolardır.
Alt Tipler ve Nedenler
- Aşırı aktif mesane (AAM): İdrar sıkışması, sık işeme, gece işemesi
- İnkomplet boşaltım: Zayıf detrüsor kası, pelvik taban disfonksiyonu
- Fonksiyonel obstrüksiyon: Özellikle kadınlarda pelvik taban hipertonisi
- Çocuklarda işeme disfonksiyonu (disfonksiyonel miksiyon): Erken yaşlarda öğrenme bozukluğu veya davranışsal nedenler
Tanısal Yaklaşım
- Ayrıntılı hasta öyküsü ve işeme günlüğü
- Fizik muayene ve nörolojik değerlendirme
- İdrar tahlili ve artık idrar (post-void) miktarı ölçümü
- Ürodinamik testler: Mesane kapasitesi, detrüsor basıncı ve sfinkter aktivitesi
- Görüntüleme: Ultrasonografi, MRI (nörojenik nedenlerde)
Tedavi Protokolleri
1. Farmakolojik Yaklaşım
| Durum | İlaç Grubu / Tedavi |
|---|---|
| Aşırı aktif mesane | Antikolinerjikler (oksibutinin, tolterodin), beta-3 agonistler (mirabegron) |
| Mesane arefleksisi | Kolinerjik ajanlar (betanekol) |
| Sfinkter spazmı | Alfa-blokerler (tamsulosin) |
| Detrüsor aşırı aktivitesi | Botulinum toksin A enjeksiyonu |
2. Davranışsal ve Fiziksel Yaklaşımlar
- Mesane eğitimi ve işeme zamanlaması
- Pelvik taban kas egzersizleri (Kegel)
- Biofeedback terapileri
3. İntermitan Kateterizasyon
- Nörojenik mesanede boşaltım problemlerinde önerilir.
- Enfeksiyon riskini azaltmak için hijyenik teknik şarttır.
4. Cerrahi Müdahaleler
- Sfinkterotomi
- Mesane augmentasyonu
- Sakral sinir stimülasyonu (özellikle AAM’de)
Takip ve İzlem
- Ürodinamik kontroller, tedavi yanıtı açısından önemlidir.
- Böbrek fonksiyonlarının düzenli izlenmesi gerekir.
- Tekrarlayan enfeksiyonlara karşı kültür temelli antibiyotik stratejisi uygulanmalıdır.
Özetle
Mesane disfonksiyonu; nörolojik veya fonksiyonel nedenlerle ortaya çıkabilen, kompleks bir idrar yolu bozukluğudur. Ayırıcı tanı ve etiyolojiye yönelik bütüncül bir değerlendirme, etkin tedavi ve komplikasyonların önlenmesi için gereklidir. Multidisipliner bir yaklaşım ve hastaya özgü tedavi planı başarıda belirleyicidir.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: mesane disfonksiyonu, nörojenik mesane, fonksiyonel mesane, detrüsor disfonksiyonu, ürodinami, aşırı aktif mesane, sfinkter disinergisi, botulinum tedavisi, intermitan kateterizasyon, pelvik taban terapisi
Bir sonraki başlık için istersen İnterstisyel Sistit ve Kronik Pelvik Ağrı Sendromu konusuna geçebiliriz. Uygun mudur?