Not Alma Yöntemleri ve Hafıza İlişkisi: Not Alma Alışkanlığı
Not almak, bilgi edinme sürecinin temel bir parçasıdır. Hem öğrenme hem de bilgiyi organize etme açısından büyük bir öneme sahiptir. Ancak sadece yazılı notlar almak değil, bu notları etkili bir şekilde kullanabilmek, öğrendiklerinizi uzun süre hafızada tutabilmek için kritik bir faktördür. Bu makale, not alma yöntemlerinin çeşitlerini ve bu yöntemlerin hafıza ile nasıl ilişkilendiğini kapsamlı bir şekilde ele alacaktır.
1. Not Alma Yöntemleri
Not alma, kişisel tercihlere ve öğrenme stiline göre farklı yöntemlerle yapılabilir. Her yöntem, farklı hafıza türlerini hedef alabilir ve farklı türde bilgilerin zihinsel depolanmasında etkili olabilir. İşte en yaygın kullanılan not alma yöntemleri:
a) Cornell Yöntemi
Cornell yöntemi, not almanın en etkili yollarından biridir. Bu yöntem, notları üç bölüme ayırır:
- Başlık/Bilgi Alanı: Bu kısımda, anahtar noktalar, önemli başlıklar ve konunun özü yazılır.
- İpucu Alanı: Bu alan, anahtar soruları, açıklamaları veya özetlemeleri içerir.
- Özet Alanı: Notların alt kısmında bulunan bu bölümde, öğrendiğiniz bilgilerin kısa bir özeti yer alır.
Cornell yöntemi, özellikle bilgiyi organize etme ve hatırlama açısından hafızayı güçlendiren bir tekniktir. Çünkü öğrenciler, aldıkları notları daha sonra gözden geçirirken bilgileri daha sistematik bir şekilde organize eder ve ilişkileri daha kolay kurar.
b) Mind Mapping (Zihin Haritası)
Zihin haritası, genellikle görsel odaklı bir not alma yöntemidir. Bu yöntem, ana fikirleri ortada tutarak dalga dalga daha detaylı alt başlıklara inen bir yapıyı takip eder. Bilgiyi grafiksel olarak organize etmek, beynin bilgiyi daha iyi işlemesini sağlar ve hafızada bağlantılar kurmak daha kolay olur. Özellikle yaratıcı düşünme ve ilişki kurma gerektiren konular için etkili bir tekniktir.
c) Outlining (Taslak Çıkarma)
Outlining yöntemi, konu başlıklarını ve alt başlıkları hiyerarşik bir düzende sıralamayı içerir. Bu yöntem, bilgilerin mantıklı bir şekilde düzenlenmesini sağlar ve öğrencilerin ana konuları alt başlıklar altında kolayca öğrenmesini sağlar. Taslak, bilgiyi sıralı bir şekilde almayı sağlayarak hafızada daha iyi bir yapı oluşmasına yardımcı olur.
d) Boxing Yöntemi
Boxing, her bir konuyu kutular içinde düzenlemeyi içeren bir not alma yöntemidir. Bu kutular, bilgilerin daha belirgin bir şekilde ayrılmasına yardımcı olur. Bu yöntem, özellikle karmaşık bilgilerin parçalara ayrılması ve daha sonra her bir parçanın kolayca gözden geçirilmesi gerektiğinde faydalıdır.
e) Charting (Tablo Oluşturma)
Charting yöntemi, bilgilerin tablolar şeklinde düzenlenmesiyle yapılır. Bu yöntemde, benzer türdeki bilgiler bir arada gruplandırılır ve her biri farklı kategoriler altında toplanır. Özellikle karşılaştırma ve analiz gerektiren konular için son derece etkilidir.
2. Not Alma ve Hafıza İlişkisi
Not almak, hafızayı güçlendiren bir süreçtir. Ancak sadece yazmak, öğrenme sürecinin tamamlayıcı bir parçasıdır. Not almak, bilgilerin hafızada daha sağlam bir şekilde depolanmasına yardımcı olur çünkü aktif bir katılım gerektirir. İşte not alma ve hafıza arasındaki ilişkiye dair bazı önemli noktalar:
a) Aktif Katılım ve Bellek İzleri
Hafızada kalıcı izlerin oluşturulabilmesi için aktif katılım gereklidir. Pasif bir şekilde bir şeyleri okumak veya dinlemek, öğrenilen bilgilerin zihin üzerinde zayıf izler bırakmasına yol açabilir. Ancak not almak, bu bilgileri bilinçli olarak yazıya dökme ve işlemeyi gerektirdiği için bilgilerin hafızaya kazandırılması çok daha etkili olur. Bu süreç, “aktive etme” (encoding) olarak bilinir ve hafızada daha kalıcı izler bırakır.
b) Tekrar ve Pekiştirme
Not almak, bilgilerin tekrar edilmesini sağlar. Tekrar etme, hafızada uzun süreli saklamayı sağlayan önemli bir mekanizmadır. Notları almak, yazmak ve sonra gözden geçirmek, bilgilerin hafızada pekişmesini sağlar. Bu yöntem, özellikle “spaced repetition” (aralıklı tekrar) gibi hafıza stratejileriyle birleştiğinde, öğrenilen bilgilerin uzun süre hatırlanmasına yardımcı olur.
c) Duyusal Geri Bildirim
Not almak, farklı duyuları harekete geçirir. Gözle görme, el ile yazma ve bazen sesli okumalar gibi duyusal geri bildirimler, bilgilerin zihne daha derinlemesine kazandırılmasına yardımcı olur. Bu tür çoklu duyusal etkileşimler, çift kodlama teorisi ile ilişkilidir. Bu teoriye göre, hem görsel hem de işitsel bilgilerin kullanılması hafızayı güçlendirir.
d) Bilgiyi Organize Etme ve Anlamlılık
Hafızanın bir diğer önemli özelliği de anlamlı bilgilerin daha kolay hatırlanmasıdır. Not almak, bilgilerin anlamlı bir şekilde organize edilmesini sağlar. Örneğin, Cornell yöntemi veya zihin haritaları gibi yöntemler, öğrencilerin bilgileri kendi anlamlı bağlamlarında düzenlemelerini sağlar. Bu da hafızanın daha iyi organize olmasına yardımcı olur.
3. Not Almanın Hafıza Üzerindeki Psikolojik Etkileri
Not almak sadece bilgi edinme değil, aynı zamanda duygusal ve psikolojik faydalar da sağlar. Not alma işlemi, beynin bilgi işleme kapasitesini artırır, çünkü yazmak bir tür dışa vurumdur ve bilgileri işlemeyi kolaylaştırır. Aynı zamanda dikkat, odaklanma ve stres seviyelerinin kontrol altında tutulmasına yardımcı olabilir.
a) Dikkat ve Konsantrasyon
Not almak, öğrencilerin dikkatlerini dağıtmadan bir konuda yoğunlaşmalarını sağlar. Bu süreç, bilgiye odaklanmayı kolaylaştırır ve öğrendiklerinin hafızada daha kalıcı hale gelmesini destekler.
b) Duygusal Yükten Kurtulma
Not almak, özellikle karmaşık ve yoğun bilgilerin işlendiği durumlarda, zihni rahatlatabilir. Öğrenciler, yazdıkları notlarla bilgiyi dışa vurmuş olurlar ve bu da zihinsel yükü azaltır. Böylece hafıza daha verimli çalışır.
4. Sonuç ve Uygulamalar
Not almak, öğrenme sürecinin verimliliğini artıran temel bir beceridir. Farklı not alma yöntemleri, bireylerin öğrenme tarzlarına göre şekillendirilebilir ve her bir yöntem, hafızayı güçlendirmeye yardımcı olacak özellikler taşır. Doğru not alma teknikleri ile bilgiler daha uzun süreli hafızaya kazandırılabilir ve öğrenme süreci hızlandırılabilir.
Hangi yöntemin kullanılacağına karar verirken, öğrencilerin kişisel tercihlerine ve öğrenme stillerine göre seçim yapmaları faydalıdır. Unutulmamalıdır ki, not almak tek başına yeterli değildir; önemli olan bu notların düzenli olarak gözden geçirilmesi ve uygulama yoluyla pekiştirilmesidir.