Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB): Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), kişinin istemediği, tekrarlayan ve kontrol edilemeyen düşünceler (obsesyonlar) ve bu düşünceleri azaltmak ya da engellemek için yapılan zorlayıcı davranışlar (kompulsiyonlar) ile karakterize psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Hem bireyin günlük yaşamını etkileyen hem de sosyal ve mesleki işlevselliğini bozabilen kronik bir durumdur.

OKB Nedir?

OKB, obsesyonlar ve kompulsiyonlar olarak adlandırılan iki temel bileşeni içerir:

Obsesyonlar: Kişiyi rahatsız eden, istenmeyen ve tekrar eden düşünceler, dürtüler ya da imgeler. Örneğin; mikrop kapma korkusu, zarar verme düşünceleri, simetri takıntısı.
Kompulsiyonlar: Obsesyonların yarattığı kaygıyı azaltmak için yapılan tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel ritüeller. Örneğin; aşırı el yıkama, sayma, kontrol etme.

Obsesyon ve kompulsiyonlar günlük hayatı olumsuz etkiler, işlevselliği düşürür.

OKB’nin Belirtileri

Tekrarlayan ve istenmeyen düşünceler veya imgeler
Kaygıyı azaltmak için tekrarlayıcı davranışlar (el yıkama, kapıları kilitleme, düzen sağlama)
Bu davranışları yapmamakta direnç gösterme ya da yaparken rahatlama hissi
Günlük aktivitelerde zaman kaybı ve işlevsellikte azalma
Kişinin obsesyonlarını mantıksız bulması ancak kontrol edememesi

OKB’nin Nedenleri

Genetik faktörler: Ailede OKB öyküsü bulunması riski artırır.
Beyin kimyası: Serotonin gibi nörotransmitterlerin dengesizliği.
Çevresel tetikleyiciler: Stres, travma, enfeksiyonlar (örneğin streptokok enfeksiyonu sonrası gelişen durumlar).
Psikolojik faktörler: Kişilik özellikleri ve öğrenilmiş davranışlar.

OKB Nasıl Tedavi Edilir?

1. İlaç Tedavisi

Selektif serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI): Fluoksetin, sertralin, paroksetin gibi ilaçlar OKB tedavisinde ilk tercihtir.
Trisiklik antidepresanlar: Klomipramin, SSRI’lara yanıt alınamayan durumlarda kullanılır.
Tedavi genellikle uzun süreli ve düzenli olmalıdır; ilaçlar etkisini 2-3 hafta sonra göstermeye başlar.

2. Psikoterapi

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Özellikle maruz kalma ve tepki önleme (ERP) tekniği OKB tedavisinde altın standarttır.
- Kişi, korktuğu durumlara kontrollü şekilde maruz bırakılır.
- Zorlayıcı davranışları yapmaması sağlanır.
BDT, OKB semptomlarını azaltmada ve nüksleri önlemede etkilidir.

3. Diğer Tedavi Yöntemleri

Derin beyin stimülasyonu: İleri ve ilaç/psikoterapiye dirençli vakalarda nörocerrahi yöntemler.
Transkraniyal manyetik stimülasyon: Yeni nesil, deneysel tedavi seçeneklerinden biri.

4. Yaşam Tarzı ve Destek

Düzenli uyku ve beslenme alışkanlıkları
Stres yönetimi teknikleri
Aile ve sosyal destek önemlidir

Özetle

Obsesif Kompulsif Bozukluk, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen, ancak doğru tanı ve tedavi ile yönetilebilen bir hastalıktır. İlaç tedavisi ve bilişsel davranışçı terapi birlikte uygulandığında başarı oranı yüksektir. Hastaların ve yakınlarının bilinçlendirilmesi, tedavi sürecine uyumu artırır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: obsesif kompulsif bozukluk, OKB, obsesyon, kompulsiyon, bilişsel davranışçı terapi, SSRI, ERP, psikoterapi, kaygı bozukluğu.