Oksipital Lob Hasarlarında Görsel Algı Bozuklukları ve Differansiyel Tanı

Oksipital Lobun Nöroanatomik ve Fonksiyonel Özellikleri

Oksipital lob, primer görsel korteks (V1, Brodmann alanı 17) ile başlayan ve ekstrastriatal görsel alanlar (V2-V5) ile devam eden kompleks bir görsel işlem ağına ev sahipliği yapar.

Striat korteks (V1): Görsel uyarının ilk kortikal karşılığı.
Ekstrastriat alanlar: Renk (V4), hareket (V5/MT), şekil ve yüz tanıma gibi daha yüksek düzeyde görsel işlemlerden sorumludur.

Klinik Tablo: Görsel Algı Bozuklukları

1. Kortikal Körlük

Bilateral V1 lezyonlarında ortaya çıkar.
Hastada objektif körlük vardır ancak pupilla ışık refleksi korunmuştur.
Anton’s Sendromu: Körlüğünü inkâr ve uydurma görsel tariflerle karakterize olur.

2. Görsel Agnozi

Objektif görsel işlevler korunmuşken, nesnelerin tanınamaması.
Lezyon genellikle bilateral temporo-oksipital kavşakta lokalizedir.
Alt türleri:
- Apperseptif agnozi: Şekil algısı bozulur.
- Asosiatif agnozi: Şekil algısı sağlamdır, anlamlandırma bozulur.

3. Prozopagnozi (Yüz Tanıma Bozukluğu)

Özellikle sağ fusiform girus lezyonlarında görülür.
Hasta yüzleri ayırt edemez, ancak ses veya diğer ipuçlarıyla tanıma mümkündür.

4. Akinetopsi (Hareket Körlüğü)

Nadir bir bozukluk olup V5/MT alanı lezyonlarında gelişir.
Görsel dünya donmuş kareler halinde algılanır.

5. Renk Körlüğü (Kortikal Achromatopsi)

Bilateral V4 alanı hasarında görülür.
Retina normaldir, fakat renk algısı tamamen kaybolur.

6. Görsel İhmal (Neglect)

Genellikle sağ parieto-oksipital korteks lezyonları sonrası.
Hastalar sol görsel alanı ihmal ederler; görsel, işitsel ya da dokunsal olabilir.

Görsel Alan Defektleri

Homonom hemianopsi: Kontrlateral görsel alanın kaybı. En sık lezyon tipi.
Quadrantanopsi: Özellikle meyer loop (alt optik radyasyon) veya superior optik radyasyon lezyonlarında.
Alt temporal veya üst parietal infarkt: Alt ya da üst kuadran kaybına neden olabilir.

Differansiyel Tanı: Klinik Ayırıcı Tanılar

Bozukluk	Ayırt Edici Özellikler	Tanısal Yöntem
Glaukom, Makula Dejenerasyonu	Göz dibi bulguları pozitif	Fundus muayenesi, OCT
Optik Nörit	Görme kaybı + ağrı + RAPD	Görme alanı testi, MRI (optik sinir)
Psikojenik Görme Kaybı	İnkonkruan semptomlar	Normal VEP, negatif organik bulgular
Alzheimer Hastalığı	Görsel agnozi + bellek bozuklukları	Nöropsikolojik testler, PET
Lewy Cisimcikli Demans	Görsel halüsinasyonlar ön planda	DaT-SPECT, bilişsel testler
Stroke	Akut başlangıç + fokal defisit	MRI-DWI, CT

Tanı Araçları ve Görüntüleme Yaklaşımları

1. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)

T1/T2-FLAIR kesitleriyle kortikal atrofi, infarkt alanları, tümöral lezyonlar.
DTI ile görsel yolların mikrostrüktürel bütünlüğü değerlendirilebilir.

2. Fonksiyonel MRI (fMRI)

Görsel uyaranlarla aktif oksipital bölgelerin haritalanması.
Cerrahi planlamada işlevsel korteksin korunması için kullanılır.

3. VEP (Görsel Uyarılmış Potansiyeller)

Retinadan kortekse kadar olan işlevsel bütünlüğün değerlendirilmesinde.
Demiyelinizan hastalıkların ayırıcı tanısında değerlidir.

4. PET/SPECT

Hipometabolik alanlar veya parietal-oksipital fonksiyon kayıpları saptanabilir.
Demans alt tiplerinin ayırıcı tanısında yardımcıdır.

Tedavi Yaklaşımları

a. Rehabilitasyon

Görsel alan kaybına yönelik telafi edici göz hareketi egzersizleri
Agnozik bozukluklara karşı işitsel-kinestetik destekleyici stratejiler

b. Nöropsikolojik Destek

Özellikle agnozi, neglect ve prozopagnozi gibi bilişsel bozukluklarda
Multidisipliner ekip (nörolog, psikolog, görsel terapist)

c. İleri Görsel Yardımcılar

Gözlük üstü prizma sistemleri
Elektronik görsel alan genişletici cihazlar

Özetle

Oksipital lob lezyonları, yalnızca görsel alan kayıplarıyla sınırlı kalmayıp, yüksek düzeyde algısal ve bilişsel bozukluklara yol açabilir. Görsel agnoziler, hareket ve renk algısı bozuklukları gibi sendromlar, lezyon lokalizasyonuna bağlı olarak ayırt edici özellikler sergiler. Ayırıcı tanı, detaylı nörolojik muayene, görüntüleme teknikleri ve nöropsikolojik testlerin birlikte değerlendirilmesini gerektirir. Erken tanı ve multidisipliner müdahale, hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde artırabilir.

Kaynakça

Zeki S. “The Visual Brain in Action”, Oxford University Press, 1993.
Farah MJ. “Visual Agnosia”, MIT Press, 2004.
Rizzo M, Eslinger PJ. “Dysfunctional visual processing in posterior cortical atrophy”, Neurology, 1987.
Barton JJ. “Disorders of face perception and recognition”, Neurol Clin, 2003.
Goldenberg G, Karnath HO. “The neural basis of neglect”, Neuropsychologia, 2006.

Hemen hangisini istediğini söyle, başlayalım!