Optik Çapraz (Chiasma Opticum) Ve Görme Alanı Defektleri

Optik Çaprazın Anatomisi

Chiasma opticum (optik çapraz), her iki gözden gelen optik sinirlerin (nervus opticus) birleşerek kısmen çapraz yaptığı anatomik yapıdır. Beynin tabanında, hipotalamusun önünde, hipofiz bezinin hemen üstünde yer alır.

Liflerin Dağılımı

Nazal retina lifleri (her iki gözün iç yarısı) karşı tarafa geçer (kontralateral).
Temporal retina lifleri (dış yarı) çapraz yapmadan aynı tarafta kalır (ipsilateral).

Bu düzenleme sayesinde:

Sağ görme alanı sol beyin yarısına,
Sol görme alanı sağ beyin yarısına iletilir.

Optik Yolda Lezyonlara Bağlı Görme Alanı Defektleri

Optik yolun farklı bölgelerindeki hasarlar, karakteristik görme alanı defektleri (hemianopsi) ile ilişkilidir.

1. Nervus Opticus Lezyonu (Monooküler Görme Kaybı)

Tek gözde tam körlük (aynı tarafın retinasından gelen tüm sinyaller kesilir)
En sık nedenler: Optik nörit, tümörler, iskemik optik nöropati

2. Chiasma Opticum Lezyonu (Bitemporal Hemianopsi)

Her iki gözün temporal (dış) görme alanı kaybolur
Neden: Çapraz yapan nazal lifler etkilenir
En sık neden: Hipofiz adenomları (çaprazın altından yukarı büyür)

3. Tractus Opticus Lezyonu (Homonim Hemianopsi)

Her iki gözde aynı taraf görme alanı kaybı (sağ traktus lezyonu → sol homonim hemianopsi)
Temporal + nazal liflerin etkilenmesiyle oluşur
Nedenler: İnme, travma, tümör

4. Lateral Genikulat Nükleus (LGN) Lezyonları

Daha kompleks ve sektöryel görme alanı defektleri
Sıklıkla vasküler kaynaklıdır

5. Optik Radyasyon Lezyonları

Meyer halkası (temporal lob) → Üst kuadranopsi (örneğin “pie in the sky” defekti)
Parietal radyasyonlar → Alt kuadranopsi

6. Primer Görsel Korteks Lezyonları

Homonim hemianopsi
Makula koruma fenomeni olabilir (çift kan dolaşımı nedeniyle fovea korunur)
Neden: Posterior serebral arter enfarktları

Klinik Değerlendirme: Görme Alanı Testleri

1. Konfrontasyon Testi

Pratik muayene yöntemi, hekimin kendi görme alanını referans alarak uygulanır.

2. Perimetri (Görme Alanı Testi)

Statik veya kinetik olabilir.
Humphrey otomatik perimetri en yaygın kullanılan cihazdır.
Görme alanı defekti haritalanır.

Görme Alanı Defekti Taşıyan Hastalarda Klinik Yaklaşım

Göz şikayeti olmayan bir hastada gizli nörolojik hastalık belirtisi olabilir.
Görme alanı defektine neden olan lezyonun yeri nöroanatomik lokalizasyonla belirlenebilir.
MRI ve nöro-oftalmolojik muayene, temel tanı araçlarıdır.

Özetle

Chiasma opticum, gözden beyne uzanan görsel yolun kritik bir kavşağıdır. Buradaki anatomik organizasyon, beynin her iki yarım küresine simetrik görsel bilgi ulaşmasını sağlar. Çapraz bölgesi veya devamındaki optik yollar üzerindeki herhangi bir lezyon, lokalizasyonuna özgü görme alanı kayıplarına yol açar. Bu kayıplar sadece gözle ilgili değil, sıklıkla nörolojik ve endokrinolojik hastalıkların ilk bulgusu olabilir.

Anahtar Kelimeler: chiasma opticum, optik çapraz, bitemporal hemianopsi, görme alanı defekti, homonim hemianopsi, optik yol lezyonu, perimetri, hipofiz tümörü

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.