Ortaçağ Nedir? Ortaçağ’da Bilimsel ve Dinsel İlerlemeler
Ortaçağ Nedir?
Ortaçağ, tarihsel olarak, Batı Avrupa’da Antik Çağ ile Yeni Çağ arasında yer alan ve yaklaşık olarak 5. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar devam eden bir dönemi tanımlar. Bu dönem, Batı Avrupa’da Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle başlamış ve Avrupa’nın sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi yapılarının yeniden şekillenmesine neden olmuştur. Ortaçağ, üç ana döneme ayrılabilir: Erken Ortaçağ (5. yüzyıl – 10. yüzyıl), Yüksek Ortaçağ (11. yüzyıl – 13. yüzyıl) ve Geç Ortaçağ (14. yüzyıl – 15. yüzyıl).
Ortaçağ, genellikle karanlık bir dönem olarak betimlenir çünkü bu dönemde bilimsel, kültürel ve teknolojik ilerlemelerin yavaşlamış olduğu düşünülür. Ancak, Ortaçağ, aynı zamanda birçok önemli kültürel, bilimsel ve dini gelişmeye de ev sahipliği yapmıştır.
Ortaçağ’ın Genel Özellikleri
Ortaçağ, Batı Avrupa’daki Roma İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından ortaya çıkan karışıklıklar ve düşüşlerle şekillenmiştir. Bu dönemde, yerel krallıklar, feodalizm ve kilise etkisi güçlü bir şekilde hissedilmiştir. Din, Ortaçağ’da toplumun merkezi bir öğesi olarak varlığını sürdürmüş, kilise toplumun hem dini hem de siyasi hayatında önemli bir rol oynamıştır.
- Feodalizm: Feodalizm, Ortaçağ’daki toplumsal ve ekonomik yapıyı tanımlar. Bu sistemde, topraklar, soylular tarafından yönetilirken, köylüler veya serfler bu topraklarda çalışmışlardır. Feodalizm, Ortaçağ Avrupa’sındaki yönetim yapısının temeli olmuştur.
- Hristiyanlık ve Kilise: Ortaçağ boyunca, Hristiyanlık, özellikle Katolik Kilisesi, Batı Avrupa’daki tüm sosyal ve kültürel yaşamı etkilemiştir. Kilise, hem dini hem de dünyevi otoriteye sahipti. Bu dönemde, Katolik Kilisesi’nin gücü ve etkisi büyük olmuştur.
- Savaşlar ve Haçlı Seferleri: Ortaçağ, aynı zamanda birçok önemli savaşın ve Haçlı Seferleri’nin yaşandığı bir dönemdir. Bu seferler, Hristiyanların Kudüs’ü tekrar fethetme amacıyla İslam dünyasına düzenledikleri askeri seferlerdi.
Ortaçağ’da Bilimsel İlerlemeler
Ortaçağ, Batı Avrupa’da bilimsel araştırmaların gerilediği bir dönem olarak bilinse de, İslam dünyasında ve bazı Avrupa üniversitelerinde önemli bilimsel gelişmeler yaşanmıştır. Bu dönemde, antik bilimlerin bazı bölümleri korunmuş ve geliştirilmeye devam edilmiştir.
- Antik Yunan ve Roma Bilimlerinin Korunması ve Çevirisi: Ortaçağ’da, özellikle Hristiyan rahipler ve İslam bilim insanları tarafından antik Yunan ve Roma eserleri korunmuş, çevirileri yapılmış ve tekrar değerlendirilmiştir. Aristo, Hipokrat, Galen gibi antik bilim insanlarının eserleri, özellikle İslam dünyasında büyük bir ilgiyle incelenmiş ve bu eserler, Batı Avrupa’da üniversitelerde okutulmuştur.
- İslam Dünyasında Bilimsel İlerlemeler: İslam dünyasında, Ortaçağ’da bilimsel araştırmalar oldukça ilerlemiştir. Özellikle 8. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar olan dönemde, İslam dünyasında astronomi, matematik, tıp, kimya, fizik ve felsefe alanlarında büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Öne çıkan İslam bilim insanlarından bazıları şunlardır:
- İbn-i Sina (Avicenna): Tıp alanında önemli eserler yazmış ve tıbbın temel prensiplerini açıklamıştır. En ünlü eseri “El-Kanun fi’t-Tıb” (Tıbbın Kanunu) Batı dünyasında uzun yıllar boyunca tıp kitabı olarak kullanılmıştır.
- İbn-i Rüşd (Averroes): Aristo’nun eserlerini yorumlayarak Batı Avrupa’da felsefe anlayışını etkilemiştir.
- El-Harezmi: Cebir ve matematik alanındaki katkılarıyla bilinir. Matematiksel terimler ve yöntemler, Batı’da onun adıyla anılmaktadır.
- El-Biruni: Astronomi ve matematik alanındaki keşifleriyle tanınır.
- Avrupa’da Üniversitelerin Kuruluşu ve Bilimsel Yavaşlık: Batı Avrupa’da bilimsel çalışmalar, Ortaçağ boyunca kilise ve dini öğretilerin etkisi altında kalmıştır. Ancak 12. yüzyıldan sonra, özellikle İtalya, Fransa ve İngiltere’de üniversitelerin kurulmasıyla birlikte, bilimsel çalışmalar yeniden artmıştır. Bu dönemde, özellikle Aristoteles’in eserleri ve diğer antik bilimsel bilgiler yeniden keşfedilmeye başlanmıştır.
- Astronomi: Ortaçağ boyunca astronomi, özellikle dini gerekçelerle önemli bir yer tutmuştur. Kilise, dünya merkezli (geosantrik) evren anlayışını benimsemiş ve bu görüş, Ortaçağ boyunca dominant bir görüş olmuştur. Ancak 14. yüzyıldan itibaren, bazı bilim insanları, güneş merkezli (heliosantrik) evren modeline dair düşünceler geliştirmiştir. Copernicus’un bu konuda yaptığı çalışmalar, Ortaçağ’ın sonlarına doğru bilimin yeniden doğuşunun temellerini atmıştır.
- Tıp ve Sağlık: Tıp, Ortaçağ boyunca genellikle dini bakış açılarıyla şekillenmiştir. Hastalıklar, genellikle Tanrı’nın bir cezası olarak kabul edilmiştir. Bununla birlikte, bazı tıp okulları ve hastaneler kurulmuş, tıbbın pratiği ise zaman içinde gelişmiştir. İslam dünyasında tıbbın daha bilimsel temellere dayalı gelişmesi, Batı’ya aktarılmıştır.
Ortaçağ’da Dinsel İlerlemeler
Ortaçağ, aynı zamanda dini gelişmelerin de yaşandığı bir dönemdir. Hristiyanlık, Batı Avrupa’nın merkezi dini olarak varlığını sürdürmüş, birçok dini reform ve düşünsel hareket bu dönemde ortaya çıkmıştır.
- Kilisenin Gücü: Ortaçağ boyunca Katolik Kilisesi, Batı Avrupa’daki en güçlü kurumdu. Dini öğretiler, toplumların hayatında belirleyici bir rol oynamıştır. Kilise, sadece dini yaşamı değil, aynı zamanda günlük yaşamı, siyaseti ve eğitimi de kontrol etmiştir. Kilisenin elinde, Avrupa’daki bütün aydınlatma çabalarının çoğu toplanmıştı.
- Haçlı Seferleri: Ortaçağ’da Hristiyanlık ile İslam dünyası arasındaki çatışmalar, Haçlı Seferleri ile doruk noktasına ulaşmıştır. Bu seferler, Hristiyanların Kudüs’ü fethetme amacıyla düzenledikleri askeri seferlerdi. Haçlı Seferleri, Ortaçağ’da Hristiyanlık ve İslam dünyası arasında kültürel ve dini etkileşimleri artırmıştır.
- Rönesans’ın Başlangıcı: Ortaçağ’ın sonlarına doğru, 14. ve 15. yüzyıllarda, bilimsel ve kültürel alanda bir yeniden doğuş yaşanmıştır. Bu döneme Rönesans denir. Rönesans, Antik Yunan ve Roma kültürüne dönüşü simgeler ve Ortaçağ’ın bitişini, Yeni Çağ’ın başlangıcını işaret eder. Rönesans, dini düşüncenin ötesine geçerek, insan merkezli düşüncenin gelişmesine olanak sağlamıştır.
Sonuç olarak, Ortaçağ, bilimsel ve dinsel alanda önemli ilerlemeler ve gelişmelerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Kilise ve dini inançlar, bu dönemde baskın bir rol oynamış olsa da, bilimsel keşifler, özellikle İslam dünyasında önemli bir ivme kazanmış ve Batı Avrupa’daki gelişmelere de katkı sağlamıştır. Ortaçağ, hem ilerlemelerin hem de engellerin olduğu bir dönem olup, Rönesans’ın temellerinin atıldığı bir zaman dilimidir.