Otogreftler, İzogreftler, Allogreftler ve Ksenogreftler Nedir? Tanımları ve Bağışıklık Sistemi Açısından Farklılıkları
Organ ve doku nakli (transplantasyon), kaybedilen ya da işlevini yitirmiş doku ve organların yerine sağlıklı olanların yerleştirilmesi işlemidir. Bu işlemde kullanılan greftler (nakledilen doku veya organ), kaynaklarına göre sınıflandırılır. Her bir greft tipi, bağışıklık sistemi ile olan etkileşimi açısından farklıdır ve bu, naklin başarısını doğrudan etkiler.
Otogreft (Otojen Nakil)
Tanım:
Otogreft, aynı bireyin bir bölgesinden alınan doku veya organın, yine aynı bireyin başka bir bölgesine nakledilmesidir.
Örnekler:
- Deri yanıklarında hastanın kendi vücudundan alınan deri grefti
- Kendi damarından bypass için alınan damar
- Kemik rekonstrüksiyonlarında kalça kemiğinden alınan otolog greft
Özellikler:
- Bağışıklık reddi riski yoktur.
- En güvenli ve en çok tercih edilen greft türüdür.
- Uzun dönem başarı oranı yüksektir.
İzogreft (İzojenik Nakil)
Tanım:
Genetik olarak özdeş iki birey arasında (örneğin tek yumurta ikizleri) yapılan doku/organ naklidir.
Özellikler:
- Bağışıklık reddi neredeyse sıfırdır.
- Pratikte sadece tek yumurta ikizleri arasında mümkündür.
- Uzun dönem immünsüpresyon gerekmez.
Allogreft (Allojenik Nakil)
Tanım:
Aynı tür içinde, genetik olarak farklı bireyler arasında yapılan doku veya organ naklidir.
Örnekler:
- Canlı ya da kadavra vericiden böbrek, karaciğer, kalp nakli
- Kemik iliği transplantasyonu
- Kornea nakli
Özellikler:
- En sık uygulanan nakil türüdür.
- Bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanabilir.
- Reddin önlenmesi için immünsüpresif tedavi gereklidir.
Ksenogreft (Ksenojenik Nakil)
Tanım:
Farklı türler arasında yapılan organ ya da doku naklidir. İnsan dışı canlılardan alınan greftlerin insana nakledilmesi bu gruba girer.
Örnekler:
- Domuzdan alınan kalp kapağının insana nakli
- Hayvansal kaynaklı kolajen dokular
- Deneysel olarak domuz böbreklerinin insanlara nakli (araştırma aşamasında)
Özellikler:
- Bağışıklık reddi riski çok yüksektir.
- Yüksek immün cevap nedeniyle çoğu zaman kısa süreli çözümler sunar.
- Biyolojik valflerde (kalp kapakları) sık kullanılır.
- Zoonotik enfeksiyon riski vardır.
Karşılaştırmalı Tablo
| Greft Türü | Kaynak | Reddetme Riski | Uygulama Alanı |
|---|---|---|---|
| Otogreft | Kendi vücudu | Yok | Yanıklar, ortopedi, estetik cerrahi |
| İzogreft | Genetik ikiz | Çok düşük | Nadir, immünsüpresyon gerekmez |
| Allogreft | Başka insan | Yüksek | Böbrek, karaciğer, kalp, kornea vb. |
| Ksenogreft | Farklı tür | Çok yüksek | Kalp kapakçığı, deneysel organ nakli |
Özetle
Otogreftler ve izogreftler bağışıklık sistemi için uyumlu ve güvenli nakil seçenekleriyken, allogreftler ve ksenogreftlerde bağışıklık reddi riski önemli bir sorun oluşturmaktadır. Bu nedenle greft seçimi, hem nakledilecek dokuya hem de immünolojik uyuma göre dikkatle yapılmalıdır.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: Otogreft, İzogreft, Allogreft, Ksenogreft, Doku Nakli Türleri, Organ Transplantasyonu, Greft Reddi, İmmünoloji, Transplantasyon Toleransı, Bağışıklık Sistemi