Parietal Lob Lezyonlarında Duyusal Entegrasyon Bozuklukları

Parietal Lob Lezyonlarında Duyusal Entegrasyon Bozuklukları

Giriş

Parietal lob, serebral korteksin önemli bir bileşeni olup; somatik duyu algısı, uzamsal farkındalık, propriyosepsiyon, vücut şeması ve multisensöriyel entegrasyon süreçlerinden sorumludur. Bu lobda oluşan lezyonlar; hem basit duyu bozuklukları hem de yüksek düzeyde duyusal entegrasyon kusurları ile kendini gösterebilir. Klinik tabloda; taktil agnozi, uzamsal neglect, apraksi, allestezi gibi kompleks nörolojik sendromlar ortaya çıkabilir.

Parietal Lobun Anatomik ve Fonksiyonel Özellikleri

• Postcentral Gyrus (Birincil Somatosensoriyel Korteks – Brodmann Alanları 1, 2, 3): Dokunma, sıcaklık, ağrı, basınç algısı.
• Superior Parietal Lobül (SPL – Brodmann Alanı 5, 7): Propriyoseptif farkındalık, motor planlama, görsel-motor koordinasyon.
• İnferior Parietal Lobül (IPL – Supramarginal Gyrus ve Angular Gyrus): Dil algısı, hesaplama, yazma, uzamsal analiz ve dikkat.
• Sağ Parietal Lob: Görsel-uzamsal dikkat ve hemivücut farkındalığı.
• Sol Parietal Lob: Sıklıkla apraksi ve afazi ile ilişkilidir.

Parietal Lob Lezyonlarının Klinik Bulguları

1. Duyusal Agnozi ve Taktil Agnozi

• Nesneye dokunarak tanıyamama.
• Birincil duyu alanları sağlam olsa bile parietal lob hasarı sonucu ortaya çıkar.

2. Uzamsal Neglect (Hemispatyal Neglect)

• Genellikle sağ parietal lob lezyonlarına bağlı.
• Sol taraflı çevreye veya vücuda dikkat eksikliği.
• Özellikle çizim ve yazma görevlerinde belirgin hale gelir.

3. Allestezi

• Uyarının yanlış vücut bölgesinde algılanması.
• Uyaranın karşı hemisferde hissedilmesi dikkat çekicidir.

4. Somatoparafreni

• Vücudun bir tarafını inkâr etme (özellikle sol taraf).
• Sağı baskın olan sağ elini tanımama ya da yabancı gibi algılama gibi belirtiler.

5. Apraxia (Apraksi)

• Karmaşık motor hareketlerin planlanamaması.
• İstemli bir eylemin sırasal ve yönsel organizasyonundaki bozukluk.

6. Gerstmann Sendromu (Sol parietal lob lezyonları ile ilişkilidir)

• Sağ-sol ayrımı bozukluğu
• Parmak agnozisi
• Agrafi
• Akalkuli

Parietal Lob Lezyonlarında Görüntüleme Bulguları

Görüntüleme Yöntemi	Bulgular
MRI (T1/T2/FLAIR)	Kortikal atrofi, infarkt alanları, neoplastik lezyonlar
fMRI	Duyusal-motor entegrasyon görevlerinde düşük aktivite
PET/SPECT	Hipometabolik alanlar (özellikle neglect durumlarında)
DTI (Diffusion Tensor Imaging)	Somatosensoriyel ve görsel entegrasyon yollarında bozulma

Nörofizyolojik Temelli Duyusal Entegrasyon Bozuklukları

Parietal lob, birden fazla duyu sisteminin senkronize entegrasyonunu sağlar. Lezyon durumunda:

• Dokunma + görme entegrasyonu bozulur.
• Vücut şeması algısı kaybolur.
• Bilateral senkron uyaranlarda stimulus dominance veya extinction gözlenebilir.
• Multisensöriyel nöronların disfonksiyonu sonucu entegratif bilişsel yetiler zayıflar.

Duyusal Entegrasyon Bozukluklarının Değerlendirilmesinde Kullanılan Testler

• Line Bisection Test
• Clock Drawing Test
• Two-Point Discrimination Test
• Stereognosis Testi
• Gerstmann Test Bataryası
• Behavioral Inattention Test (BIT)

Tedavi ve Rehabilitasyon Yaklaşımları

1. Nöropsikolojik Rehabilitasyon

• Özellikle neglect, apraksi ve duyusal agnozi tablolarında hedef odaklı yaklaşım.
• Görsel-motor geri bildirim çalışmaları.

2. Fizyoterapi ve Ergoterapi

• Multimodal duyusal stimülasyon
• Bilateral koordinasyon egzersizleri

3. Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS)

• Sağ parietal lob hasarında inhibitör TMS ile neglect semptomlarında azalma.

4. Bilişsel Eğitim ve Telafi Edici Stratejiler

• Özellikle afazi, agnozi ve apraksi gibi durumlarda işlevsel yaşam becerilerinin yeniden eğitimi.

Özetle

Parietal lob; duyusal bilginin sentezlenmesi ve davranışsal yanıtların organize edilmesinde merkezi bir rol oynar. Bu bölgedeki lezyonlar, yalnızca basit duyu kusurlarına değil, aynı zamanda kompleks duyusal entegrasyon bozukluklarına ve nöropsikiyatrik tabloların ortaya çıkmasına neden olur. Klinik değerlendirme, nörogörüntüleme ve fonksiyonel testlerin birlikte kullanımı; doğru tanı ve bireyselleştirilmiş tedavi planlaması açısından kritik öneme sahiptir.

Kaynakça

1. Mesulam MM. Principles of Behavioral and Cognitive Neurology, Oxford University Press, 2000.
2. Vallar G, Perani D. “The anatomy of spatial neglect in humans.” Advances in Neurology, 1993.
3. Heilman KM, Valenstein E. Clinical Neuropsychology, Oxford University Press, 2012.
4. Karnath HO et al. “Brain activation in hemispatial neglect.” Nature Neuroscience, 2001.
5. Gandola M et al. “A neurofunctional model for the recovery of spatial awareness deficits.” Cortex, 2020.