Parkinson Hastalığı Ameliyatla Tedavi Edilebilir Mi?

Parkinson hastalığı, dopamin üreten beyin hücrelerinin ilerleyici kaybı ile karakterize, hareket bozukluklarıyla seyreden nörodejeneratif bir hastalıktır. İlaç tedavisine yanıt alınamadığı ya da yan etkiler şiddetlendiğinde, cerrahi müdahaleler gündeme gelir. Özellikle ileri evre Parkinson hastalarında, beyin pili ameliyatı (derin beyin stimülasyonu – DBS) etkili bir tedavi seçeneği olarak öne çıkmaktadır.

Parkinson Hastalığında Cerrahi Neden Gerekebilir?

İlaç tedavisi genellikle hastalığın ilk yıllarında semptomları kontrol altında tutar. Ancak zamanla:

• Levodopa’ya yanıt dalgalanması (on-off fenomeni)
• Diskinezi (istem dışı hareketler)
• İlaçlara bağlı yan etkiler
• Hareket yavaşlığı, titreme ve kas katılığı gibi semptomların direnç kazanması

gibi durumlar geliştiğinde, cerrahi tedavi değerlendirilebilir.

Beyin Pili (Derin Beyin Stimülasyonu – DBS) Nedir?

Derin beyin stimülasyonu, beyne yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla belirli hedef alanlara düşük voltajlı elektrik uyarıları gönderilmesi esasına dayanır. Bu uyarılar, Parkinson’a neden olan anormal beyin aktivitelerini düzenler.

Hedef Bölgeler:

• Subtalamik Nükleus (STN)
• Globus Pallidus Internus (GPi)
• Talamus (özellikle titreme baskılanmasında)

Beyin Pili Ameliyatı Kimler İçin Uygundur?

Cerrahi tedavi, her Parkinson hastasına uygulanmaz. Uygunluk kriterleri şunlardır:

• En az 5 yıl süredir Parkinson tanısı olan hastalar
• Levodopa’ya iyi yanıt veren ancak ciddi dalgalanma yaşayanlar
• İlaçlara bağlı yan etkiler gelişenler
• Bilişsel durumu stabil, ciddi demansı olmayan hastalar
• Sistemik hastalığı olmayan, cerrahiye engel durumu bulunmayan bireyler

Ameliyat Süreci

1. Hazırlık: MR ve beyin haritalaması ile hedef alanlar belirlenir.
2. Cerrahi Girişim: Elektrotlar, kafatasına açılan küçük deliklerden beyin dokusuna yerleştirilir.
3. Batarya Yerleştirme: Göğüs bölgesine küçük bir jeneratör (pil) yerleştirilir.
4. Programlama: Ameliyat sonrası cihazın elektriksel parametreleri kişiye özel olarak ayarlanır.

Beyin Pili Tedavisinin Faydaları

• Hareketlerde belirgin iyileşme
• Titreme, rijidite ve “off” dönemlerin azalması
• Levodopa dozunun azaltılabilmesi
• Yaşam kalitesinde artış

Riskler ve Komplikasyonlar

• Kanama, enfeksiyon, nörolojik hasar (nadir)
• Elektrot kayması ya da pil arızası
• Psikiyatrik yan etkiler (anksiyete, depresyon)

Alternatif Cerrahi Yöntemler

Beyin pili dışında artık çok daha az kullanılan bazı yöntemler de mevcuttur:

• Talamotomi ve Pallidotomi: Beynin belirli bölgelerine radyofrekansla lezyon uygulanması
• Ultrasonik Ablasyon (FUS): Non-invaziv yöntem olup sınırlı hastalarda kullanılmaktadır

Özetle

Parkinson hastalığında cerrahi tedavi, özellikle ilaç tedavisinin yetersiz kaldığı ileri evre hastalar için etkili bir seçenektir. Derin beyin stimülasyonu (beyin pili), titreme ve hareket bozukluklarında anlamlı düzelme sağlayabilir. Uygun hasta seçimi, multidisipliner değerlendirme ve ameliyat sonrası programlama başarının temel anahtarıdır.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Parkinson cerrahisi, beyin pili, derin beyin stimülasyonu, levodopa yanıtı, motor dalgalanma, DBS ameliyatı, titreme tedavisi, Parkinson hareket bozukluğu, nöroşirürji, beyin ameliyatı