Pelvik Organ Prolapsusu ve Üriner Sistem Üzerine Etkileri
Giriş
Pelvik organ prolapsusu (POP), uterus, mesane, rektum gibi pelvik organların vajinal duvarlardan sarkarak anatomik yerleşimlerinin dışına taşması durumudur. Genellikle doğum travmaları, menopoz sonrası hormonal değişiklikler ve pelvik taban kas zayıflıkları ile ilişkilidir. Bu yapısal bozukluklar, üriner sistem üzerinde belirgin etkiler oluşturabilir ve üriner inkontinans, idrar retansiyonu, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları gibi çeşitli klinik tablolara yol açabilir.
Pelvik Organ Prolapsusu Türleri
1. Sistosel (Mesane Sarktısı)
- Ön vajinal duvarın zayıflaması sonucu mesanenin vajina içine doğru sarkması
- Sık idrara çıkma, idrar yapmada zorlanma ve inkontinansla ilişkilidir
2. Rektosel (Rektum Sarktısı)
- Arka vajinal duvarın zayıflaması ile rektumun vajinaya doğru çıkıntı yapması
- Defekasyon problemleri ile birlikte görülebilir
3. Enterosel
- İnce bağırsakların Douglas boşluğuna ve arka vajinal duvara doğru fıtıklaşması
4. Uterin Prolapsus
- Uterusun vajinadan dışarı doğru inmesi
- İleri evrelerde total uterovajinal prolapsusa dönüşebilir
5. Vajinal Kubbe Prolapsusu
- Histerektomi sonrası vajina kubbesinin aşağıya sarkması
Üriner Sistem Üzerine Etkiler
1. Üriner İnkontinans
- Sistosel ile birlikte stres tipi inkontinans sık görülür
- Mesane boynu desteğinin kaybı ve üretral hipermobilite en önemli mekanizmalardır
2. İdrar Retansiyonu ve Taşma Tipi İnkontinans
- Özellikle ileri dereceli sistosel ve uterin prolapsuslarda mesane çıkımının tıkanması
- Postmiksyonel rezidü artışı ve tekrarlayan enfeksiyon riski
3. Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları
- Mesane boşaltımında yetersizlik, rezidüel idrar birikimi ve bakteriyel kolonizasyon
4. Mesane Disfonksiyonu
- Detruzör instabilitesi ya da hipoaktivitesi gelişebilir
- Ürodinamik testlerle değerlendirilmesi önerilir
5. Üreter Obstrüksiyonu ve Üreterohidronefroz (Nadir)
- Çok ileri olgularda uterin ya da vajinal prolapsus üreterleri komprese edebilir
Tanı ve Değerlendirme
Klinik Değerlendirme
- Vajinal muayene ile POP-Q (Pelvic Organ Prolapse Quantification) sistemine göre evreleme
- Bimanuel muayene ile uterin pozisyon değerlendirmesi
Görüntüleme
- Pelvik ultrasonografi: organların pozisyonu ve mesane dolumu değerlendirilir
- Dinamik MR: kompleks vakalarda anatomik ilişkileri daha net gösterir
Ürodinamik Testler
- Eşlik eden inkontinans ya da retansiyon varsa yapılmalıdır
Tedavi Seçenekleri
Konservatif Tedavi
- Pelvik taban egzersizleri (Kegel)
- Peser uygulaması: özellikle cerrahiye uygun olmayan hastalarda etkili
Cerrahi Tedavi
- Vajinal veya abdominal yaklaşımla onarım
- Anterior kolporafi (sistosel için)
- Posterior kolporafi (rektosel için)
- Sakrokolpopeksi veya sakrospinöz fiksasyon (vajinal kubbe prolapsusu)
- Üretral destek cerrahileri: eşlik eden stres inkontinans durumlarında
Multidisipliner Yaklaşım
- Üroloji, kadın doğum, fizik tedavi, geriatri iş birliği esastır
- Geniş tabanlı değerlendirme hastanın fonksiyonel durumuna göre bireyselleştirilmelidir
Özetle
Pelvik organ prolapsusu, sadece pelvik anatominin bozulmasına değil, aynı zamanda ciddi üriner sistem semptomlarına da yol açabilen kompleks bir klinik durumdur. Tanı, dikkatli fizik muayene, görüntüleme ve ürodinamik değerlendirme ile netleştirilirken; tedavi, hastanın semptomlarına ve genel sağlık durumuna göre konservatif veya cerrahi olarak planlanmalıdır. Ürolojik komplikasyonların önlenmesi için multidisipliner yaklaşım şarttır.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: pelvik organ prolapsusu, sistosel, uterin prolapsus, idrar kaçırma, mesane disfonksiyonu, POP-Q, peser tedavisi, kolporafi, sakrokolpopeksi