Polikistik Over Sendromunda Anti-Androjen Tedaviler

Polikistik Over Sendromu ve Hiperandrojenizm

Polikistik Over Sendromu (PCOS), kadınlarda en sık görülen endokrin bozukluklardan biridir ve temel özelliklerinden biri hiperandrojenizmdir. Hiperandrojenizm, androjen hormonlarının (testosteron, androstenedion, DHEAS) artışıyla karakterizedir ve klinik olarak hirsutizm, akne ve alopesi gibi belirtilerle kendini gösterir.

Bu durum, hem kozmetik hem de psikolojik açıdan hastalar üzerinde önemli bir yük oluşturur. Bu nedenle anti-androjen tedaviler, PCOS yönetiminde önemli bir yer tutar.

Anti-Androjen İlaçlar: Genel Bakış

Anti-androjen tedaviler, androjen üretimini azaltarak veya hedef dokularda androjen etkisini engelleyerek çalışır. Genellikle oral kontraseptiflerle kombine edilerek kullanılır; bu, hem ovaryan androjen üretimini azaltır hem de endometriyum üzerindeki etkileri kontrol altına alır.

1. Spironolakton

Etki Mekanizması: Androjen reseptör antagonistidir; ayrıca zayıf bir 5-alfa redüktaz inhibitörüdür.
Doz: Genellikle 50-100 mg/gün, bazı durumlarda 200 mg/güne kadar çıkar.
Klinik Etki: Hirsutizm, akne ve sebore kontrolünde etkilidir.
Yan Etkiler: Hiperkalemi, adet düzensizlikleri, meme hassasiyeti.

2. Flutamid

Etki Mekanizması: Non-steroid anti-androjen; reseptör düzeyinde testosteron etkisini bloke eder.
Doz: Genellikle 250 mg/gün.
Klinik Etki: Hirsutizmde belirgin düzelme sağlar.
Yan Etkiler: Hepatotoksisite riski nedeniyle düzenli karaciğer fonksiyon testleri gereklidir.

3. Finasterid

Etki Mekanizması: 5-alfa redüktaz inhibitörü; testosteronun dihidrotestosterona dönüşümünü engeller.
Doz: 2.5-5 mg/gün.
Klinik Etki: Özellikle alopesi ve hirsutizm tedavisinde etkilidir.
Yan Etkiler: Teratojeniktir; gebelik riski olan kadınlarda tek başına kullanımı önerilmez.

4. Drospirenon (Oral Kontraseptif İçeriği)

Etki Mekanizması: Spironolakton benzeri bir progestindir; anti-androjenik etkisi vardır.
Klinik Etki: Hem doğum kontrolü sağlar hem de hiperandrojenik belirtileri azaltır.
Yan Etkiler: Tromboemboli riski düşük olmakla birlikte, izlenmelidir.

Kombinasyon Tedavileri ve Uygulama Prensipleri

Anti-androjen ilaçlar, tek başına verilmemelidir; çünkü endometriyum üzerinde kontrolsüz östrojen etkisine yol açabilir.
Kombinasyon oral kontraseptiflerle birlikte kullanılarak hem ovulasyon baskılanır hem de endometriyum korunur.
Tedavi süreci genellikle 6-12 ay olarak planlanır; etkilerin görülmesi zaman alabilir.

Kimler İçin Uygundur?

Anti-androjen tedaviler aşağıdaki durumlarda tercih edilir:

Hirsutizm ve/veya akne nedeniyle kozmetik rahatsızlık yaşayan PCOS hastaları
Ovülasyon isteği olmayan kadınlar (çocuk istemi yoksa)
Diğer tedavilere yanıtsızlık

Özetle

Polikistik Over Sendromu’nda anti-androjen tedaviler, hiperandrojenizme bağlı semptomların kontrolünde etkili bir seçenektir. Spironolakton, flutamid, finasterid gibi ilaçlar dikkatli hasta seçimiyle ve uygun kombinasyonlarla kullanıldığında semptomatik iyileşme sağlar. Ancak olası yan etkiler ve güvenlik protokolleri dikkate alınarak multidisipliner bir yaklaşım benimsenmelidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Polikistik over sendromu, PCOS, anti-androjen tedavi, hirsutizm, akne, spironolakton, flutamid, finasterid, drospirenon, hiperandrojenizm tedavisi, kadın hormon bozukluğu.