Polisitemi Nedir? Dolaşım Sistemine Etkileri, Sekonder Polisitemi, Polisitemia Vera

Polisitemi Nedir?

Polisitemi, kanda bulunan alyuvarların (eritrositlerin) sayısının normalden fazla olması durumudur. Normalde, vücuttaki alyuvar sayısı, oksijen taşıma kapasitesini optimize edebilmek için düzenli bir şekilde kontrol edilir. Ancak polisitemi durumunda, aşırı sayıda alyuvar üretimi olur ve bu da kanın viskozitesinin artmasına, dolayısıyla kan akışının zorlaşmasına neden olabilir. Polisitemi, kan pıhtılaşması riskini artırabilir ve organlara oksijen taşınmasında bozulmalara yol açabilir.

Polisitemi, genellikle sekonder polisitemi ve polisitemia vera olmak üzere iki ana türe ayrılır.

Polisitemi Türleri

1. Sekonder Polisitemi

Sekonder polisitemi, genellikle vücudun oksijen taşıma kapasitesini artırmaya yönelik olarak gelişen bir durumdur. Oksijenin az olduğu bir ortamda, vücut daha fazla alyuvar üretmek için eritropoietin adlı bir hormon üretir. Eritropoietin, böbreklerde üretilen ve alyuvar üretimini uyaran bir hormondur. Bu tür polisitemi, çeşitli hastalıklar veya çevresel faktörler nedeniyle meydana gelebilir.

Sekonder Polisiteminin Nedenleri:

• Yüksek irtifa: Dağcılık gibi yüksek irtifalarda bulunan kişilerde oksijen seviyesi düşer ve vücut buna yanıt olarak daha fazla alyuvar üretir.
• Kronik akciğer hastalıkları: KOAH, astım, pulmoner fibrozis gibi hastalıklar, akciğerlerin oksijen alımını engelleyebilir ve sekonder polisitemiye yol açabilir.
• Kalp hastalıkları: Oksijenin vücuda taşınması zayıflarsa, kalp hastalıkları da sekonder polisitemiye neden olabilir.
• Böbrek hastalıkları: Böbreklerdeki hastalıklar, eritropoietin üretimini artırarak alyuvar üretimini teşvik edebilir.
• Tütün kullanımı: Sigara içen kişilerde de oksijen seviyesi düşebilir ve bu da sekonder polisitemi gelişmesine neden olabilir.

Sekonder polisitemi, altta yatan hastalığın tedavi edilmesiyle birlikte düzeltilebilir. Örneğin, bir kişi yüksek irtifada uzun süre bulunuyorsa, irtifaya alıştıkça alyuvar sayısı normal seviyelere düşebilir.

2. Polisitemia Vera

Polisitemia vera, eritrositlerin aşırı üretimiyle karakterize edilen nadir bir kan hastalığıdır. Bu hastalık, kemik iliğinde bir mutasyon sonucu oluşur ve bu mutasyon, vücudun aşırı sayıda alyuvar üretmesine neden olur. Polisitemia vera, genellikle JAK2 gen mutasyonu nedeniyle ortaya çıkar. Bu hastalıkta, kemik iliği gereksiz yere çok fazla alyuvar üretir ve bu da kanın viskozitesinin artmasına yol açar.

Polisitemia Vera’nın Belirtileri:

• Baş ağrıları ve baş dönmesi
• Yorgunluk ve halsizlik
• Ciltte kızarıklık (özellikle yüzde)
• Kaşıntı (özellikle suyla temas sonrası)
• Tansiyon yüksekliği (hipertansiyon)
• Böbrek, dalak ve karaciğer büyümesi
• Kan pıhtılaşması (veya pıhtılaşma sorunları)

Polisitemia vera, genellikle kemik iliğindeki aşırı üretim nedeniyle meydana gelir ve tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir, örneğin derin ven trombozu veya stroke (inme).

Polisitemia Vera’nın Tedavisi:

• Flebotomi (kan alma): Kanın viskozitesini düşürmek ve kan pıhtılaşması riskini azaltmak için kan almak gerekebilir.
• İlaç tedavisi: Kemik iliğindeki aşırı hücre üretimini baskılamak için hidroksiüre gibi ilaçlar kullanılabilir.
• Eritropoietin antagonistleri: Eritropoietin üretimini engelleyen ilaçlar kullanılabilir.

Dolaşım Sistemine Etkileri

Polisitemi, kanın viskozitesini artırarak kan akışını zorlaştırır. Bu, dolaşım sistemine çeşitli olumsuz etkiler yapabilir:

• Yavaşlamış kan akışı, kalbin daha fazla çalışmasına yol açar ve bu da kalp yetmezliği riski oluşturabilir.
• Kan pıhtılaşması riski artar, çünkü kalın kan, damarların içinde daha kolay pıhtılaşabilir. Bu, derin ven trombozu, pulmoner emboli veya inme gibi komplikasyonlara yol açabilir.
• Oksijen taşınması da etkilenebilir, çünkü normalde alyuvarların sayısındaki aşırı artış, oksijenin dokulara taşınmasını zorlaştırabilir.

Özetle

Polisitemi, alyuvarların sayısının artması ile karakterize edilen bir hastalıktır. Sekonder polisitemi, vücudun oksijen ihtiyacını artırmaya yönelik olarak gelişirken, polisitemia vera genetik bir hastalıktır ve kemik iliğinin aşırı alyuvar üretmesi sonucu ortaya çıkar. Her iki durum da dolaşım sistemini etkiler ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Tedavi, altta yatan nedenlere göre değişir ve doğru tedavi ile polisitemi yönetilebilir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: Polisitemi, sekonder polisitemi, polisitemia vera, kemik iliği, eritropoietin, alyuvarlar, kan pıhtılaşması, dolaşım sistemi.