Psöriazis Artriti Nedir?

Psöriazis Artriti Nedir?

Psöriazis artriti, ciltteki psöriazis (sedef hastalığı) ile ilişkilendirilen bir eklem hastalığıdır. Bu durum, hem ciltteki iltihaplı lezyonlarla hem de eklemdeki ağrı, şişlik ve iltihapla karakterizedir. Psöriazis artriti, psöriazis hastalığına sahip bazı kişilerde gelişir ve genellikle cilt belirtilerinden sonra eklem problemleri başlar. Ancak bazen cilt belirtileri ve eklem şikayetleri aynı anda da ortaya çıkabilir.

Psöriazis artriti, bir otoimmün hastalık olarak sınıflandırılır. Vücudun bağışıklık sistemi, yanlışlıkla sağlıklı hücreleri hedef alarak iltihaplanmaya yol açar. Bu hastalık, vücudun farklı bölgelerindeki eklemleri etkileyebilir ve zamanla eklem hasarına yol açabilir.

Psöriazis Artritinin Nedenleri

Psöriazis artriti, genetik ve çevresel faktörlerin bir etkileşimi sonucu ortaya çıkar. Hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı etmenler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir:

1. Genetik Faktörler
   Psöriazis artriti, ailesinde psöriazis veya romatizmal hastalıklar olan bireylerde daha yaygındır. Bazı genetik varyasyonlar, hastalığın gelişme riskini artırabilir.
2. Bağışıklık Sistemi Yanıtı
   Psöriazis artriti, otoimmün bir hastalık olarak kabul edilir. Bağışıklık sistemi, vücuda zarar vermeyen hücreleri ve dokuları yabancı olarak tanıyıp onlara saldırır, bu da eklemlerde iltihaplanmaya neden olur.
3. Çevresel Faktörler
   Enfeksiyonlar, stres, yaralanmalar veya iklim değişiklikleri gibi çevresel faktörler, psöriazis artritinin tetikleyicisi olabilir. Özellikle stresten kaynaklanan tetikleyiciler, hastalığın alevlenmesine yol açabilir.

Psöriazis Artriti Türleri

Psöriazis artriti, farklı türlerde seyredebilen bir hastalıktır. Her türün özellikleri farklıdır, ancak genel olarak hepsi eklem iltihabıyla birlikte ciltteki sedef lezyonları ile ilişkilidir. Psöriazis artritinin başlıca türleri şunlardır:

1. Asimetrik Olarak Dağılan Psöriazis Artriti
   Bu tür, vücudun tek bir tarafındaki birkaç eklemi etkiler. Genellikle diz, ayak parmakları, eller veya omuzlar gibi büyük eklemler etkilenir. Diğer artrit türlerine göre daha hafif olabilir.
2. Simetrik Psöriazis Artriti
   Bu tür, vücudun her iki tarafındaki eklemleri etkiler. Elleri, dizleri, ayakları ve omuzları kapsayan eşit bir yayılım gösterir. Tipik olarak romatoid artrit ile benzerlikler taşır, ancak cilt belirtileriyle ayırt edilebilir.
3. Sakroiliak Eklem Psöriazis Artriti
   Bu tür, beldeki sakroiliak eklemleri etkiler. Bu eklemler, omurga ile kalçalar arasındaki bölgedeki bağlantılardır. Şiddetli sırt ağrıları ile karakterizedir.
4. Parmak-Uzunluk Sendromu (Dactylitis)
   Parmakların veya ayak parmaklarının şişmesi ve parmakların “sosis” gibi görünmesiyle karakterizedir. Bu durum, eklemdeki iltihabın şiddetli olduğu ve parmakları etkilediği bir psöriazis artriti türüdür.
5. Eritrodermik Psöriazis Artriti
   Bu tip daha nadir görülür ve psöriazisin yaygın döküntü ve kızarıklıkla birlikte eklem iltihaplanmasını içerir. Bu formda cilt lezyonları oldukça geniş bir alanda yer alabilir.

Psöriazis Artriti Belirtileri

Psöriazis artriti, ciltteki psöriazis lezyonlarına paralel olarak gelişen eklem iltihabı ile kendini gösterir. Başlıca belirtiler şunlardır:

1. Eklemlerde Ağrı ve Şişlik
   Psöriazis artriti, genellikle eklemlerde ağrı, şişlik ve hassasiyetle kendini gösterir. Özellikle parmaklar, dizler, omuzlar ve kalçalar gibi büyük eklemler etkilenebilir.
2. Eklemlerde Sertlik
   Sabahları eklemlerde sertlik, hareket kabiliyetinin kısıtlanması ve ağrı sıklıkla görülen semptomlardır.
3. Cilt Lezyonları
   Psöriazis hastalığının tipik belirtileri, kırmızı, pul pul dökülen ve kaşıntılı döküntülerdir. Bu döküntüler genellikle vücudun dış yüzeylerinde, özellikle dirsekler, dizler, saçlı deri ve bel bölgesinde görülür.
4. Dactylitis (Parmak veya Ayak Parmağı Şişmesi)
   Eklemlerdeki iltihap, parmakların şişmesine neden olabilir. Bu durum, parmakları ya da ayak parmaklarını “sosis” gibi şişirerek karakterize edilir.
5. Tendon İltihabı (Entezit)
   Psöriazis artriti, tendonların ekleme bağlandığı yerlerde iltihaplanmaya (entezit) neden olabilir. Bu, ayak tabanında ağrı, topuk ağrısı veya omuzlarda hassasiyetle kendini gösterebilir.
6. Tırnak Değişiklikleri
   Psöriazis artriti olan bireylerde, tırnaklarda çukurluklar, tırnak kalınlaşması ve renk değişiklikleri görülebilir. Bu değişiklikler genellikle ciltteki psöriazis belirtileriyle paralellik gösterir.

Psöriazis Artriti Tanısı

Psöriazis artriti, genellikle klinik belirtiler ve laboratuvar testlerinin bir kombinasyonu ile tanınır. Tanı süreci şu adımları içerebilir:

1. Tıbbi Geçmiş ve Fiziksel Muayene
   Hekim, hastanın tıbbi geçmişini alır ve eklemdeki ağrı, şişlik ve sertlik gibi belirtileri değerlendirir. Ayrıca ciltteki psöriazis lezyonları da gözlemlenir.
2. Kan Testleri
   Kan testleri, romatizmal hastalıkları ve enflamasyonu incelemek için kullanılır. Ancak psöriazis artriti, romatoid artrit gibi hastalıklarla karışabileceği için sadece kan testleri ile tanı koymak zordur.
3. Röntgen ve MR Görüntüleme
   Eklemlerdeki hasarı değerlendirmek için röntgen veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanılabilir. Bu görüntüleme yöntemleri, eklemdeki iltihap, sıvı birikimi ve kemik hasarlarını gözler önüne serebilir.
4. Tırnak Değişiklikleri ve Cilt Testleri
   Psöriazis artritinin tanısında cilt ve tırnak değişiklikleri de önemli ipuçları verebilir.

Psöriazis Artriti Tedavisi

Psöriazis artriti, kişiden kişiye değişebilen bir hastalıktır ve tedavi de buna göre özelleştirilir. Tedavi genellikle aşağıdaki yöntemlerle yapılır:

1. İlaçlar
   • Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler): Ağrı ve iltihaplanmayı kontrol etmek için kullanılır.
   • Hastalık Modifiye Edici Antirevmatik İlaçlar (DMARD’lar): Psöriazis artritinin ilerlemesini engellemek için kullanılır. Metotreksat bu gruptaki yaygın bir ilaçtır.
   • Biyolojik Tedaviler: Bağışıklık sisteminin aşırı aktivitesini baskılamak amacıyla biyolojik ilaçlar kullanılabilir. TNF-alfa inhibitörleri veya IL-17 inhibitörleri bu tedaviye örnektir.
2. Fiziksel Terapi
   Eklemlerdeki sertliği ve hareketliliği artırmak için fiziksel terapi önerilebilir. Egzersizler ve özel egzersiz programları eklem fonksiyonunu iyileştirmeye yardımcı olabilir.
3. Cilt Tedavisi
   Psöriazis artriti tedavisinde cilt tedavisi de önemli bir yer tutar. Topikal tedaviler (kortikosteroid kremleri, D vitamini analogları) ve fototerapi gibi yöntemler cilt lezyonlarını tedavi edebilir.
4. Cerrahi Müdahale
   Şiddetli eklem hasarı durumunda, cerrahi müdahale gerekebilir. Eklem değiştirme ameliyatları veya tendon onarımları bazı vakalarda yapılabilir.

Sonuç

Psöriazis artriti, eklemlerdeki iltihaplanma ve ciltteki psöriazis lezyonları ile kendini gösteren, kronik ve prognozu değişken olan bir hastalıktır. Erken tanı ve uygun tedavi ile hastalığın yönetimi mümkündür. Tedavi genellikle semptomları kontrol altına almayı, eklem hasarını önlemeyi ve hastanın yaşam kalitesini artırmayı amaçlar.