Sedef Hastalığı Tedavisinde Anti-TNF İlaçlar

Sedef hastalığı (psoriasis), kronik, immün aracılı, inflamatuar bir deri hastalığıdır. Ciltte kırmızı, pul pul, kabarık lezyonlarla karakterizedir ve sistemik tutulumlar (psoriatik artrit gibi) eşlik edebilir. Hastalığın patogenezinde, tümör nekroz faktörü-alfa (TNF-α) başta olmak üzere çeşitli proinflamatuar sitokinlerin önemli rolü vardır. Bu nedenle, anti-TNF ilaçlar, orta ve ileri evre sedef hastalığı tedavisinde temel biyolojik ajanlar arasında yer alır.

TNF-α ve Sedef Hastalığı

TNF-α, inflamasyonun düzenlenmesinde kritik rol oynayan bir sitokindir. Sedef hastalığında:

Deri hücrelerinde inflamasyonu tetikler,
T hücrelerinin aktivasyonunu ve proliferasyonunu destekler,
Keratositlerin aşırı çoğalmasına yol açar.

Bu süreç, sedef plaklarının oluşumunda anahtar faktördür.

Anti-TNF İlaçların Mekanizması

Anti-TNF ilaçlar, TNF-α molekülünü doğrudan hedef alarak etkisini engeller. Böylece inflamatuar süreci baskılar ve cilt lezyonlarının iyileşmesini sağlarlar.

Sedef Hastalığında Kullanılan Başlıca Anti-TNF İlaçlar

1. Etanercept

Rekombinant bir TNF reseptör füzyon proteinidir.
Haftada 1-2 kez cilt altı enjeksiyon şeklinde uygulanır.
Orta ve şiddetli plak psoriasis tedavisinde kullanılır.

2. Infliksimab

İnsan-mouse monoklonal antikoru.
İntravenöz infüzyonla verilir.
Hızlı etki gösterir; şiddetli psoriatik artritte de etkilidir.

3. Adalimumab

Tam insan monoklonal antikor.
Cilt altı enjeksiyon olarak uygulanır.
Hem sedef plakları hem de psoriatik artrit için onaylıdır.

4. Certolizumab Pegol

PEGile edilmiş, insanize monoklonal antikor fragmanıdır.
Gebelikte daha güvenli kabul edilir.
Orta-şiddetli psoriatik artrit ve plak psoriasis tedavisinde kullanılır.

Anti-TNF Tedavisinin Etkinliği

Hastaların yaklaşık %70-80’inde Psoriasis Area and Severity Index (PASI) 75 yanıtı (lezyonların %75 oranında iyileşmesi) sağlanır.
Klinik iyileşme genellikle 12-16 hafta içinde gözlemlenir.
Eşlik eden psoriatik artrit belirtilerinde de belirgin düzelme sağlar.

Yan Etkiler ve Riskler

Enfeksiyon riski artar, özellikle tüberküloz reaktivasyonu riski nedeniyle tedavi öncesi tarama şarttır.
İmmünsüpresyon nedeniyle viral, fungal enfeksiyonlar görülebilir.
Nadiren, alopesi, nötropeni, kalp yetmezliği gibi yan etkiler ortaya çıkabilir.
Uzun dönem kullanımda malignite riski henüz net değildir; düzenli takip önerilir.

Tedavi Planlaması ve İzlem

Anti-TNF tedavisi başlamadan önce hastaların tüberküloz, hepatit B ve C gibi enfeksiyonlar açısından taranması gerekir.
Tedavi sırasında periyodik olarak enfeksiyon belirtileri, kan sayımları, karaciğer fonksiyon testleri izlenmelidir.
Tedaviye yanıt ve yan etkiler düzenli değerlendirilmelidir.

Özetle

Anti-TNF ilaçlar, sedef hastalığı tedavisinde devrim niteliğinde gelişmeler sağlamış biyolojik ajanlardır. Hem deri hem eklem bulgularını kontrol altına alarak hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde iyileştirirler. Ancak, enfeksiyon riski ve yan etkiler nedeniyle dikkatli hasta seçimi, düzenli takip ve multidisipliner yaklaşım şarttır. Gelecekte biyolojik tedavilerde daha spesifik ve kişiselleştirilmiş seçeneklerin gelişmesi beklenmektedir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: sedef hastalığı, psoriasis, anti-TNF tedavi, etanercept, adalimumab, infliksimab, certolizumab pegol, biyolojik ajanlar, psoriatik artrit, immünmodülatör tedavi, TNF-alfa inhibisyonu