Sella Turcica (Türk Eyer) Nedir? Yapısı İşlevleri Bozuklıkları

Sella Turcica Tanımı

Sella turcica, beynin alt kısmında yer alan, hipofiz bezinin bulunduğu kemik yapıdır. Latince bir terim olan sella turcica, “Türk Eyer” anlamına gelir ve bu adı, yapısının bir atın eyerine benzemesinden alır. Bu yapı, kafatasının sphenoid kemik adlı bölümünde bulunur ve beynin temel işlevleri için kritik bir rol oynayan hipofiz bezine ev sahipliği yapar.

Sella turcica, yapısı ve konumu itibarıyla önemli bir anatomik işlev görür, çünkü hipofiz bezinin yerleşim yeri olan bu boşluk, beyin ve vücut arasındaki hormonel dengenin sağlanmasına katkı sağlar. Hipofiz bezi, vücutta büyüme, metabolizma, üreme ve stres gibi bir dizi önemli fonksiyonu düzenleyen hormonları salgılar.

Sella Turcica’nın Yapısı ve Konumu

Sella turcica, sphenoid kemik adı verilen kafatası kemiğinin içinde yer alır. Bu kemik, kafa tabanında, göz çukurunun hemen arkasında bulunur. Sella turcica, hipofiz bezini koruyan bir tür çömlek veya yuva şeklinde bir yapıya sahiptir. Bu yapı, üç ana bölüme ayrılır:

Sella Turcica Tabani: Bu, eyerin tabanını oluşturan düz ve sağlam kısmıdır.
Sella Turcica Duvarları: Sella turcica’nın yanlarını çevreleyen kemik yapıdır.
Sella Turcica Tavanı: Eyerin üst kısmında yer alan ve hipofiz bezinin yerleştiği kısmı oluşturur.

Bu yapılar, hipofiz bezinin düzgün çalışabilmesi için güvenli bir ortam sağlar.

Sella Turcica’nın İşlevi

Sella turcica’nın en önemli işlevi, hipofiz bezini korumaktır. Hipofiz bezi, vücuttaki bir dizi temel fonksiyonu kontrol eden hormonları salgılar. Hipofiz bezinin yerleşimi ve çevresindeki yapılar, bu bezin başta beyin ve diğer organlarla iletişim kurmasını sağlayan önemli bir rol üstlenir.

Hipofiz bezinin hormonları, büyüme, üreme, su dengesi, kan basıncı ve metabolizma gibi pek çok biyolojik fonksiyonu düzenler. Sella turcica bu bezin yerleştiği alan olarak işlev görür ve beyin ile vücut arasındaki iletişimde kritik bir rol oynar.

Sella Turcica ile İlgili Sağlık Sorunları

Sella turcica, sağlıklı bir şekilde işlev görebilse de, bazen çeşitli sağlık sorunları ve hastalıklarla ilişkilendirilebilir. Sella turcica ile ilgili sorunlar, genellikle hipofiz bezinin işlevlerini etkileyebilir. Aşağıda bazı önemli sağlık durumlarına değinilmiştir:

1. Sella Turcica Bozuklukları ve Anomalileri

Sella turcica’nın büyüklüğü veya şekli, bazı durumlarda anormal olabilir. Bu bozukluklar, genellikle doğuştan gelen yapısal problemlerle ilişkilidir ve şu şekilde sınıflandırılabilir:

Mikrosella: Sella turcica’nın normalden daha küçük olması durumudur. Bu, hipofiz bezinin düzgün çalışmasına engel olabilir.
Makrosella: Sella turcica’nın anormal şekilde büyük olması durumudur ve genellikle hipofiz bezinin anormal büyümesiyle (örneğin, tümörler veya sıvı birikimi) ilişkilidir.

2. Hipofiz Tümörleri

Sella turcica’nın içinde yer alan hipofiz bezi, bazen iyi huylu tümörler (adenomlar) veya nadiren kötü huylu tümörlerle etkilenebilir. Bu tümörler, hipofiz bezinin aşırı hormon üretmesine veya yeterince hormon üretmemesine neden olabilir. Bu durumlar şu belirtileri ortaya çıkarabilir:

Büyüme bozuklukları (örneğin, aşırı büyüme veya cücelik),
Hormonal dengesizlikler (tiroid hormonu, adrenal hormonlar gibi),
Görme problemleri (özellikle göz sinirlerine baskı yapıldığında).

3. Sella Turcica Kistik Lezyonlar ve Sıvı Birikimi

Sella turcica’nın içinde sıvı birikmesi veya kistik lezyonlar oluşabilir. Bu durum, hipofiz bezini baskılayarak çeşitli endokrin (hormonlarla ilgili) sorunlara yol açabilir. Bu tür lezyonlar, genellikle aşağıdaki sorunlara yol açabilir:

Baş ağrıları,
Görme kaybı,
Hormon dengesizlikleri.

4. Sella Turcica ve Hormon Salgı Bozuklukları

Sella turcica’da meydana gelen anormallikler, hipofiz bezinin hormon üretiminde bozukluklara neden olabilir. Bu durumlar, aşağıdaki çeşitli endokrin hastalıkları tetikleyebilir:

Diabetes insipidus (vücutta fazla su kaybı),
Cushing sendromu (aşırı kortizol üretimi),
Hacimli büyüme veya kısa boyluluk gibi gelişimsel sorunlar.

Sella Turcica Anomalilerinin Tanısı

Sella turcica’nın yapısal anomalileri genellikle görüntüleme yöntemleriyle tespit edilir. En yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Beynin ve kafatasının ayrıntılı görüntülerini sağlar ve sella turcica bölgesindeki anormallikleri net bir şekilde gösterir.
Bilgisayarlı Tomografi (CT): Kemik yapılarının daha ayrıntılı bir görüntüsünü sunar ve sella turcica bölgesindeki sorunları belirlemede kullanılır.

Bu görüntüleme yöntemleri, doktorların sella turcica’da herhangi bir yapı bozukluğu veya hipofiz bezinin durumunu değerlendirmelerini sağlar.

Sella Turcica’nın Tedavisi

Sella turcica ile ilgili sorunların tedavisi, genellikle altta yatan nedene bağlıdır. Eğer sella turcica anomalileri hipofiz bezinin işlev bozukluklarına yol açıyorsa, tedavi şu şekillerde olabilir:

1. İlaç Tedavisi

Hormonal dengesizliklere yol açan durumlar, genellikle ilaç tedavisi ile yönetilebilir. Örneğin, hipofiz tümörleri tedavi edilebilir veya hormon düzeylerini dengelemek için ilaçlar kullanılabilir.

2. Cerrahi Müdahale

Sella turcica’daki kistik lezyonlar veya hipofiz tümörleri, cerrahi müdahale gerektirebilir. Bu tür durumlar, genellikle beyin cerrahisi uzmanları tarafından yönetilir.

3. Radyoterapi

Bazen, hipofiz bezindeki tümörlerin tedavisinde radyoterapi kullanılabilir. Bu tedavi, tümörleri küçültmeye yardımcı olabilir.

Sonuç

Sella turcica, hipofiz bezinin yerleştiği ve beyinle önemli bir bağlantısı olan yapısal bir özelliktir. Her ne kadar çoğu zaman işlevsel bir bozukluk yaratmasa da, bazı durumlarda sella turcica’daki anomaliler, hipofiz bezinin işlevini etkileyebilir ve bu durum ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Sella turcica ile ilgili herhangi bir sorun, genellikle tıbbi görüntüleme yöntemleriyle teşhis edilir ve tedavi, altta yatan nedenlere bağlı olarak belirlenir.

Hashtags:

#SellaTurcica #TürkEyer #HipofizBezi #BeyinAnatomisi #EndokrinHastalıklar #HipofizTümörü #Sağlık #BeyinCerrahisi