Skapula Ve Klavikula Kırıkları: Stabilite Ve Cerrahi Göstergeler

Skapula (kürek kemiği) ve klavikula (köprücük kemiği) kırıkları, üst ekstremite kemik yapılarında görülen ancak sıklığı değişken olan yaralanmalardır. Klavikula kırıkları travmatik olaylar sonrası sık görülürken, skapula kırıkları genellikle yüksek enerjili travmalarla ilişkilidir. Her iki durumda da kırık stabilitesi, yumuşak doku bütünlüğü ve çevre eklemlerin durumu tedavi yaklaşımını belirleyen en kritik faktörlerdir.

Klavikula Kırıkları: Klinik Yaklaşım

Sınıflandırma

Klavikula kırıkları anatomik lokalizasyona göre üçe ayrılır:

Orta Üçte Birlik Kırıklar (%70–80): En sık görülen tiptir.
Lateral Üçte Birlik Kırıklar (%15–25): Akomiyoklavikular eklem ilişkili olabilir.
Medial Üçte Birlik Kırıklar (%5): Nadir olup torasik yapılara yakınlığı nedeniyle dikkat gerektirir.

Stabilite Kriterleri

Klavikula kırıklarında stabiliteyi bozan durumlar:

Kırık uçları arasında >2 cm kısalık
Açık kırık varlığı
Derinleşmiş angulasyon (>30°)
Cilt tentingi veya tehdit eden deri nekrozu
Nörovasküler yaralanma

Cerrahi Göstergeler

Displase (>20 mm) orta üçte bir kırıklar
Açık kırıklar
Cilt nekrozu riski
Torasik çıkış sendromu bulguları
Politravmalı hastada fonksiyonel öncelik

Cerrahi Yöntemler

Plak vidası ile internal fiksasyon (plate osteosentez)
İntramodüller çivi uygulaması (daha nadiren)

Skapula Kırıkları: Klinik ve Cerrahi Değerlendirme

Skapula kırıkları genellikle yüksek enerjili travmalar sonrası toraks, omuz kuşağı ve spinal yaralanmalarla birlikte görülür. İzole skapula kırıkları nadirdir.

Sınıflandırma

Skapula kırıkları şu bölgelerde olabilir:

Korpus skapula
Glenoid kavite (intraartiküler)
Skapular boyun
Akromiyon ve korakoid çıkıntılar

Cerrahi Göstergeler

Skapula kırıklarının çoğu konservatif tedavi ile iyileşebilir. Ancak aşağıdaki durumlarda cerrahi endikasyon doğar:

Glenoid eklem yüzeyinde >2 mm yer değiştirme
Glenohumeral subluksasyon ile birlikte glenoid kenar kırığı
Skapulotorasik instabilite
Akromiyon kırığı ile deltoid kas fonksiyon kaybı
İkili kırık paterni (örneğin korakoid ve akromiyon birlikte)
Omuz kuşağında açık kırık veya büyük deformite

Cerrahi Seçenekler

Açık redüksiyon ve internal fiksasyon (ORIF)
Glenoid kenar fiksasyonu
Komplike kırıklarda rekonstrüktif plak uygulamaları

Ayırıcı Tanı ve Görüntüleme Yöntemleri

Direkt grafi (AP, aksiller, Y-görüntüsü)
BT taraması: Özellikle glenoid kenar ve kompleks skapula kırıkları için tercih edilir.
MR: Yumuşak doku, kas- tendon ilişkili travmalarda kullanılır.

Fonksiyonel Rehabilitasyon ve İzlem

Her iki kemik kırığında da tedavi sonrası rehabilitasyon süreci fonksiyonun geri kazanımı için elzemdir. Ağrı yönetimi, mobilizasyonun zamanlaması ve kuvvetlendirme protokolü dikkatle planlanmalıdır. Cerrahi sonrası erken pasif hareketler ve progresif aktif egzersizler uygulanmalıdır.

Özetle

Klavikula ve skapula kırıkları, üst ekstremite travmaları arasında önemli bir yer tutar. Klavikula kırıkları daha sık görülürken, skapula kırıkları sıklıkla sistemik travmanın parçasıdır. Stabilite kaybı ve fonksiyonel tehdit oluşturan olgularda cerrahi tedavi kaçınılmazdır. Ayırıcı tanı, doğru görüntüleme ve bireyselleştirilmiş rehabilitasyon süreçleri başarılı bir klinik sonlanım için gereklidir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: klavikula kırığı, skapula kırığı, omuz travması, ORIF, internal fiksasyon, glenoid kenar kırığı, köprücük kemiği kırığı, skapular instabilite, cerrahi endikasyonlar, omuz rehabilitasyonu