Skolyoz (Scoliosis) Nedir?

Skolyoz, omurganın anormal bir şekilde yana doğru eğrilmesi ile karakterize edilen bir omurga hastalığıdır. Normalde omurga, önden bakıldığında düz bir hat üzerinde bulunmalıdır. Ancak skolyozda omurga “C” veya “S” harfi şeklinde yana doğru eğilir. Bu eğrilik genellikle göğüs (torasik) veya bel (lomber) bölgesinde görülür ve hafif, orta veya şiddetli derecede olabilir.

Skolyoz genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar, ancak yetişkinlerde de gelişebilir. Tedavi edilmezse zamanla ilerleyerek ciddi duruş bozukluklarına, sırt ve bel ağrılarına, solunum problemlerine ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.

Skolyozun Nedenleri

Skolyozun kesin nedeni birçok vakada bilinmemektedir. Ancak bazı durumlarda, skolyoza neden olan faktörler belirlenebilir.

1. İdiyopatik Skolyoz (Nedeni Bilinmeyen Skolyoz)

Skolyoz vakalarının yaklaşık %80’i idiyopatiktir, yani kesin nedeni bilinmemektedir.
Genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar.
Genetik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

2. Konjenital Skolyoz (Doğuştan Gelen Skolyoz)

Omurga doğuştan anormal geliştiğinde ortaya çıkar.
Anne karnındaki gelişim sırasında omurların tam oluşmaması veya kaynaşmaması sonucu meydana gelir.
Genellikle doğumdan itibaren tespit edilir ve ilerleme riski yüksektir.

3. Nöromüsküler Skolyoz

Kas ve sinir hastalıklarına bağlı olarak gelişen skolyoz türüdür.
Serebral palsi, kas distrofileri, spinal müsküler atrofi (SMA), poliomyelit (çocuk felci) ve omurilik yaralanmaları gibi hastalıklarla ilişkilidir.
Kasların dengesizliği nedeniyle omurgada eğrilik meydana gelir.

4. Dejeneratif Skolyoz (Yetişkin Tip Skolyoz)

Yaşlanma ile birlikte omurganın aşınması ve yıpranması sonucu gelişir.
Omurga disklerinin dejenerasyonu ve kemik erimesi nedeniyle omurga eğrilmeye başlar.
Genellikle bel bölgesinde görülür ve ağrıya neden olabilir.

5. Travmatik Skolyoz

Omurga kırıkları, cerrahi girişimler veya kazalar sonucu ortaya çıkabilir.

6. Fonksiyonel (Postural) Skolyoz

Omurganın kendisinde yapısal bir bozukluk olmamasına rağmen, bacak uzunluğu farkı, duruş bozuklukları veya kas spazmları nedeniyle oluşan skolyoz türüdür.

Skolyozun Belirtileri

Skolyozun belirtileri eğriliğin derecesine, tipine ve ilerleyip ilerlemediğine bağlı olarak değişebilir. Hafif eğriliklerde belirgin bir belirti olmayabilir, ancak ilerleyen vakalarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir:

Omuzların asimetrik olması (bir omuz diğerinden daha yüksek durur).
Bel veya kalçanın bir tarafının daha belirgin olması.
Başın vücudun tam ortasında olmaması.
Sırt, bel veya göğüs kafesinde eğrilik fark edilmesi.
Omurganın bir tarafında belirgin çıkıntı (kürek kemiklerinden birinin daha önde olması).
Sırt ve bel ağrısı (genellikle yetişkinlerde görülür).
Yorgunluk ve kas spazmları.
İleri vakalarda solunum ve kalp problemleri (göğüs kafesi sıkıştığında akciğer kapasitesinin azalması nedeniyle).

Skolyoz, özellikle çocukluk döneminde genellikle ağrısız ilerlediği için erken teşhis edilmesi çok önemlidir.

Skolyozun Teşhisi

Skolyoz tanısı koymak için doktorlar aşağıdaki yöntemleri kullanır:

1. Fizik Muayene

Hastanın sırtına bakılarak omuz, bel ve kalça hizasında herhangi bir asimetri olup olmadığı değerlendirilir.
Adam’s Eğilme Testi uygulanarak hastanın öne doğru eğilmesi istenir ve omurgadaki eğrilik gözlemlenir.

2. Görüntüleme Testleri

Röntgen: Omurga eğriliğinin derecesini ölçmek için kullanılır. Cobb açısı belirlenerek skolyozun derecesi tespit edilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Sinir ve omurilik yapılarını detaylı görmek için kullanılır.
Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kemik yapılarını detaylı incelemek için uygulanır.

Skolyozun Derecelendirilmesi

Skolyozun şiddeti, Cobb açısına göre belirlenir:

10-20 derece: Hafif skolyoz
20-40 derece: Orta skolyoz
40-50 derece ve üzeri: Şiddetli skolyoz

Eğrilik 50 dereceyi geçtiğinde, akciğer fonksiyonlarını ve iç organları etkileyebileceği için cerrahi tedavi gündeme gelir.

Skolyozun Tedavi Yöntemleri

Skolyoz tedavisi, hastanın yaşına, skolyozun derecesine ve ilerleyip ilerlemediğine bağlı olarak belirlenir.

1. Gözlem ve Takip (Hafif Skolyoz – 10-20 derece)

Hafif skolyoz vakalarında düzenli kontrollerle eğriliğin ilerleyip ilerlemediği takip edilir.
Genellikle çocuk ve ergenlerde skolyoz ilerleme riski daha yüksektir, bu yüzden düzenli muayeneler önemlidir.

2. Fizik Tedavi ve Egzersiz

Skolyozun ilerlemesini yavaşlatmak ve omurgayı desteklemek için özel fizyoterapi programları uygulanır.
Schroth Metodu gibi skolyoza özel egzersizler, duruşun düzeltilmesine ve kas dengesizliğinin giderilmesine yardımcı olur.
Pilates ve yoga gibi aktiviteler de skolyoz hastalarına önerilebilir.

3. Korse Tedavisi (Orta Dereceli Skolyoz – 20-40 derece)

Çocuklarda ve ergenlerde skolyozun ilerlemesini engellemek için skolyoz korsesi kullanılır.
Korse, omurgayı destekleyerek eğriliğin artmasını önlemeye yardımcı olur, ancak mevcut eğriliği düzeltemez.
Boston, Milwaukee ve Charleston tipi skolyoz korseleri yaygın olarak kullanılan modellerdir.

4. Cerrahi Tedavi (Şiddetli Skolyoz – 40-50 derece ve üzeri)

Eğer skolyoz hızla ilerliyorsa, ağrıya neden oluyorsa veya iç organları etkiliyorsa cerrahi müdahale gerekebilir.
Spinal füzyon ameliyatı en sık uygulanan yöntemdir. Omurlar, metal çubuklar ve vidalar yardımıyla düzeltilerek sabitlenir.
Ameliyat sonrası iyileşme süreci genellikle 6-12 ay sürer.

Skolyoz, omurganın anormal eğriliği ile karakterize edilen bir hastalıktır ve erken teşhis edilmesi ilerlemeyi önlemek açısından büyük önem taşır. Hafif vakalar düzenli takip ve egzersizle kontrol altına alınabilirken, şiddetli skolyoz durumlarında korse veya cerrahi tedavi gerekebilir. Tedaviye erken başlanması, hastaların yaşam kalitesini artırmada en önemli faktördür.