Solunum Yolu Tıkanıklığı Olan Birine Ne Yapılmalıdır?

Solunum yolu tıkanıklığı, hava yollarının tamamen veya kısmen kapanması sonucu kişinin nefes almakta zorlanmasıdır. Bu durum, hayati tehlike yaratabilir ve hızlı müdahale gerektirir. Solunum yolu tıkanıklığına yiyecek, yabancı cisim, dilin geriye kaçması veya alerjik reaksiyonlar neden olabilir. Müdahale şekli, tıkanıklığın kısmi mi yoksa tam mı olduğuna bağlı olarak değişir.

1. Solunum Yolu Tıkanıklığının Belirtileri

Tıkanıklık kısmi veya tam olabilir. Belirtileri şu şekilde ayırt edebiliriz:

1.1. Kısmi Tıkanıklık Belirtileri

Kısmi tıkanıklıkta hava yolu tamamen kapanmaz, kişi hala bir miktar nefes alabilir.

Zorlanarak nefes alma
Öksürme ve boğulur gibi hissetme
Konuşabilme ancak zorluk çekme
Hırıltılı solunum
Nefes alırken ıslık sesi çıkması
Ağız ve burunda hareketler ile nefes almaya çalışması

Ne Yapılmalı?

Öksürmesine izin verin: Kişinin öksürerek yabancı cismi atması en etkili yöntemdir.
Sakin olun ve destek verin: Panik yapmadan kişinin daha güçlü öksürmesini sağlayın.
Sırtına vurmayın: Kısmi tıkanıklıkta sırtına vurmak, yabancı cismin daha derine kaçmasına neden olabilir.

1.2. Tam Tıkanıklık Belirtileri

Tam tıkanıklıkta hava yolu tamamen kapanır ve kişi nefes alamaz.

Nefes alamama, konuşamama veya öksürememe
Yüzde, dudaklarda ve tırnaklarda morarma (siyanotik görünüm)
Bilinç kaybı gelişmesi
Ellerini boğazına götürerek boğulma işareti yapma

Bu durumda hızla müdahale edilmelidir, aksi takdirde oksijen yetersizliği nedeniyle ölümcül sonuçlar doğabilir.

2. Tam Tıkanıklıkta Yapılması Gereken İlk Yardım

2.1. Kişi Bilinçliyse: Heimlich Manevrası (Karın İtişleri)

Heimlich manevrası, tam tıkanıklık durumlarında solunum yolunu açmak için kullanılan en etkili yöntemdir.

Yetişkinler ve 1 Yaş Üstü Çocuklar İçin Heimlich Manevrası:

Kişinin arkasına geçin.
Bel hizasında durun ve hafifçe öne eğilmelerini sağlayın.
Bir elinizi yumruk yaparak göbek deliğinin hemen üstüne, göğüs kemiğinin altına yerleştirin.
Diğer elinizle yumruğunuzu kavrayın.
Hızlı ve güçlü şekilde yukarı ve içeri doğru itme hareketleri yapın.
Bu işlemi 5 kez tekrarlayın. Eğer tıkanıklık açılmazsa işlemi tekrarlayın veya sırtına vurma tekniğini uygulayın.

Bebeklerde Heimlich Manevrası (1 Yaş Altı İçin):

Bebeği yüzüstü kolunuza yatırın ve başı aşağıda olacak şekilde hafifçe eğin.
Sırtına 5 kez sert ama kontrollü şekilde vurun.
Eğer tıkanıklık açılmazsa, bebeği sırtüstü çevirin ve iki parmağınızı göğüs kemiğinin altına koyarak 5 kez hafif baskı uygulayın.
Yabancı cisim çıkmazsa hemen 112’yi arayın.

2.2. Kişi Bilincini Kaybetmişse: Kalp Masajı ve Suni Solunum

Eğer kişi bilincini kaybederse ve nefes almıyorsa:

Kişiyi sert bir zemine yatırın.
Ağzını açarak yabancı cisim olup olmadığını kontrol edin. Eğer görünüyorsa ve kolayca çıkarılabiliyorsa parmağınızla dikkatlice çıkarın.
Temel Yaşam Desteği (CPR) uygulayın:
- 30 kalp masajı + 2 suni solunum uygulayın.
- Kalp masajı için göğüs kafesinin ortasına, iki elinizi üst üste koyarak 5-6 cm derinlikte ritmik bası yapın.
- Dakikada yaklaşık 100-120 bası uygulayın.
- 30 basıdan sonra iki kez suni solunum yaparak nefes verin.
Ambulans çağırın (112)!

3. Solunum Yolu Tıkanıklığını Önlemek İçin Alınabilecek Önlemler

Yemek yerken konuşmamak ve acele etmemek.
Çocukların küçük oyuncaklarla oynamasına izin vermemek.
Bebekleri beslerken dikkatli olmak ve yemeklerini küçük parçalara ayırmak.
Diş protezi kullanan yaşlı bireylerin dikkatli çiğnemesi için önerilerde bulunmak.
Özellikle alerjisi olan bireylerin alerjenlerden uzak durmasını sağlamak.
Çocuklara sert şekerler, fındık, üzüm gibi kolayca boğaza kaçabilecek gıdaları vermekten kaçınmak.

Solunum yolu tıkanıklığı, hayatı tehdit edebilen acil bir durumdur. Kısmi tıkanıklıkta kişinin öksürmesine izin verilmeli, tam tıkanıklık durumunda ise Heimlich manevrası hızla uygulanmalıdır. Bilinç kaybı meydana gelirse CPR (kalp masajı ve suni solunum) yapılarak acil tıbbi yardım çağrılmalıdır. Hızlı ve doğru müdahale, hayat kurtarıcı olabilir.