Tahammülden Sayılma Kavramının Ceza Hukukundaki Yeri
Ceza hukuku kapsamında “tahammülden sayılma” kavramı, özellikle kasten işlenen suçlarda failin eylemi gerçekleştirmeden önceki süreçte, suçun oluşmasına zemin hazırlayan davranış biçimleriyle ilgilidir. Bu kavram doğrudan bir kanun maddesi olarak düzenlenmemiştir; ancak özellikle kasten öldürme, kasten yaralama gibi suçlarda eylemin ağırlığını, kast derecesini ve ceza ölçütlerini etkileyen bir değerlendirme başlığı olarak uygulamada önem kazanmıştır.
Tahammülden Sayılma Ne Demektir?
Tahammülden sayılma, failin mağdura yönelik eylemini soğukkanlılıkla, önceden planlayarak, belirli bir hazırlık süreciyle icra ettiğini ifade eden hukuki nitelemedir. Suçun, anlık öfke ya da refleksif bir tepkiyle değil; aksine, failin bilinçli şekilde sabrederek, süreci yönlendirerek ve zamanlama yaparak işlediği anlamına gelir.
Bu kavram, özellikle kasten öldürme suçunun nitelikli hâli olan tasarlayarak öldürme (TCK m. 82/1-a) kapsamında değerlendirilir.
Türk Ceza Hukukunda İlgili Düzenlemeler
TCK Madde 82/1-a:
“Kasten öldürme suçunun; tasarlayarak, canavarca hisle veya eziyet çektirerek işlenmesi hâlinde, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına hükmolunur.”
Tahammülden sayılma, bu tasarlama unsurunun manevi temelidir. Yani suçun önceden planlanması, failin eyleme bilinçli bir şekilde yönelmesi ve suçun icrası için hazırlık süreci geçirmesi, bu çerçevede değerlendirilir.
Tahammülden Sayılma ile İlgili Unsurlar
1. Süreklilik Göstermesi:
Failin, mağdura karşı duyduğu öfke ya da kin duygusunu zamana yayarak ve bastırarak taşıması önemlidir.
2. Planlama ve Hazırlık:
Silah temini, mağdurun güzergâhının takibi, eylemin yapılacağı saatin belirlenmesi gibi hazırlıklar tahammül göstergesidir.
3. Soğukkanlılıkla Hareket Edilmesi:
Anlık bir öfke ya da kışkırtma unsuru olmadan, olayın psikolojik arka planında duygu yoğunluğunun kontrolü söz konusudur.
4. Suçun Zamanlaması:
Failin eylemini hemen değil, belirli bir bekleme ve sabretme süresi sonunda gerçekleştirmesi.
Bu unsurlar birlikte değerlendirildiğinde, mahkeme tarafından eylem “tahammülden sayılabilecek şekilde” işlenmiş olarak nitelendirilebilir.
Tahammülden Sayılmanın Ceza Yargılamasındaki Etkileri
- Kasten adam öldürmede suçun nitelikli hâline dönüşerek cezanın ağırlaştırılmış müebbet olmasına yol açar.
- Kasten yaralama veya benzeri suçlarda failin hareket tarzı, cezanın üst sınırdan verilmesine neden olabilir.
- Taksirle işlenen suçlarda bu kavram geçerli değildir çünkü taksirde kast unsuru bulunmaz.
- İndirim sebeplerinin uygulanmasında (örneğin haksız tahrik) tahammülden sayılan bir eylem varsa, bu indirime engel oluşturabilir.
Tahammülden Sayılma – Örnek Yargı Uygulamaları
- Yargıtay Kararları:
Yargıtay Ceza Daireleri, failin mağdurla geçmişte yaşadığı olaylara rağmen uzun süre eylemde bulunmayıp, belirli bir planlama ile suçu işlemesini tasarlama ve tahammül olarak yorumlamaktadır. - Olay Öncesi Davranışlar:
Failin, olaydan günler önce silah temin etmesi, mağduru izleyerek uygun zamanı beklemesi gibi eylemleri, kastın niteliğini “tahammülden sayılabilecek şekilde” ağırlaştırır.
Tahammülden Sayılma ile Karıştırılmaması Gereken Durumlar
- Ani gelişen tartışmalar: Anlık kavga veya hakaret sonucu gelişen olaylar, genellikle tahammülden sayılmaz.
- Haksız tahrik altındaki eylemler: Failin güçlü kışkırtma altında hemen gerçekleştirdiği eylemler bu kapsamda değerlendirilmez.
- Önceden plan yapılmayan olaylar: Failin rastgele karar verdiği ve planlamadığı fiillerde tahammül unsuru aranmaz.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Tahammülden sayılma gibi özel ceza hukuku nitelemeleri, ciddi delil analizi ve yargı içtihatlarının yorumunu gerektirir. Bu nedenle ceza hukuku alanında uzman bir avukata danışmadan hukuki işlem yapılmamalıdır.
Anahtar Kelimeler: tahammülden sayılma, tasarlayarak suç işleme, TCK 82, kastın niteliği, planlama, soğukkanlılık, ceza sorumluluğu, ağırlaştırılmış müebbet, ceza hukuku, suçun manevi unsuru