Takayasu Arteriti Nedir?

Takayasu Arteriti Nedir?

Takayasu arteriti, nadir görülen, iltihaplı bir damar hastalığıdır ve genellikle büyük damarları, özellikle aort ve onun dallarını etkiler. Bu hastalık, bağışıklık sisteminin damar duvarlarına saldırması sonucu damar iltihabına ve daralmasına yol açar. Takayasu arteriti, çoğunlukla genç kadınlarda görülür ve genetik, çevresel, ve bağışıklık sistemi ile ilgili faktörlerin etkileşimiyle gelişir. Bu hastalık, adı Japon doktoru Dr. Takayasu’ya ithafen verilmiştir çünkü ilk kez 1908 yılında tanımlanmıştır.

Takayasu Arteritinin Nedenleri

Takayasu arteriti kesin bir şekilde neyin tetiklediği konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, hastalığın gelişiminde rol oynayabilecek bazı faktörler şunlardır:

Bağışıklık Sistemi: Takayasu arteriti, bir otoimmün hastalık olarak kabul edilir. Bu, bağışıklık sisteminin vücudun kendi damarlarına saldırması sonucu damar duvarlarında iltihaplanma oluşturur. Bağışıklık hücrelerinin damar duvarlarına saldırması, damarın iltihaplanmasına ve daralmasına yol açar.
Genetik Faktörler: Ailede Takayasu arteriti öyküsü olan bireylerde hastalık riski daha yüksektir. HLA genetik marker’ları, hastalığa yatkınlıkla ilişkilendirilen faktörlerden biridir.
Çevresel Faktörler: Bazı enfeksiyonlar veya çevresel faktörler, bağışıklık sisteminin anormal bir şekilde yanıt vermesine ve damarlarda iltihaplanmaya yol açmasına neden olabilir. Bununla birlikte, çevresel faktörlerin rolü tam olarak belirlenmiş değildir.

Takayasu Arteritinin Belirtileri

Takayasu arteriti, genellikle yavaş gelişir ve hastalığın erken evrelerinde belirtiler çok belirgin olmayabilir. Ancak hastalığın ilerleyen dönemlerinde, damarlarda daralma ve tıkanıklıklar oluşur, bu da çeşitli klinik belirtilere yol açar. Takayasu arteritinin başlıca belirtileri şunlar olabilir:

Yorgunluk ve Halsizlik: En yaygın ve erken belirtilerden biridir. Takayasu arteriti, vücutta genel bir halsizlik ve enerji kaybı oluşturabilir.
Ateş ve Gece Terlemeleri: Hastalar sıklıkla düşük dereceli ateş ve gece terlemeleri gibi enfeksiyon belirtisi olmayan semptomlar yaşayabilirler.
Baş Ağrısı ve Baş Dönmesi: Aort ve ana damarların daralması nedeniyle kan akışının azalması, baş ağrısı ve baş dönmesine yol açabilir.
Üst Vücutta ve Kollarda Zayıflık: Özellikle üst vücut ve kolların kanlanmasını sağlayan damarlar daraldıkça, hastalar ellerinde ve kollarında zayıflık, uyuşma veya soğukluk hissi yaşayabilirler.
Kan Basıncında Farklılıklar: Takayasu arteriti, kan damarlarındaki daralmalar nedeniyle kan basıncı farklılıkları yaratabilir. Bir kolda normal kan basıncı bulunurken, diğer kolda belirgin şekilde düşük basınç görülebilir.
Nefes Darlığı ve Göğüs Ağrısı: Aort ve büyük damarların daralması, kalp ve akciğerlerin yeterli kan almasını engelleyebilir. Bu durum nefes darlığı, göğüs ağrısı ve bazen kalp yetmezliğine yol açabilir.
Cilt Değişiklikleri: Takayasu arteriti, damar tıkanıklığına bağlı olarak ekstremitelerde (özellikle kollar ve bacaklarda) cilt renginin değişmesi, soğukluk veya morarma gibi belirtiler oluşturabilir.
Eklem Ağrıları: Bazı hastalar, vücutta ağrılı eklem şişlikleri ve iltihaplanmalarını hissedebilirler.

Takayasu Arteritinin Tanısı

Takayasu arteriti, genellikle hastanın semptomları ve fiziksel muayenesinin ardından yapılan çeşitli testlerle teşhis edilir. Tanı koymada kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

Fiziksel Muayene: Hastanın kollarındaki ve bacaklarındaki kan basıncındaki farklar, damarların palpasyonu ve nabız alınan bölgelerdeki zayıflıklar, Takayasu arteriti tanısına yardımcı olabilir.
Kan Testleri: Takayasu arteritinin tanısında kullanılan bazı kan testleri, vücuttaki iltihaplanma düzeyini gösterir. Eritrosit sedimantasyon hızı (ESR) ve C-reaktif protein (CRP) gibi testler, inflamasyonun varlığı hakkında bilgi verir.
Ultrasonografi (Doppler): Doppler ultrason, damarların iç yapısını ve kan akışını değerlendirmek için kullanılabilir. Daralmış veya tıkanmış damarlar bu şekilde tespit edilebilir.
Magnetik Rezonans Görüntüleme (MR): MR, damar duvarlarındaki kalınlaşma veya iltihaplanmayı gösteren ayrıntılı görüntüler sağlar. Ayrıca, aort ve büyük damarların yapısındaki değişiklikler de izlenebilir.
Anjiyografi: Bu test, damarların ayrıntılı bir şekilde incelenmesini sağlar ve kan akışındaki bozulmalar veya damar tıkanıklıkları hakkında bilgi verir. Anjiyografi, genellikle hastalığın ileri evrelerinde yapılır.

Takayasu Arteritinin Tedavisi

Takayasu arteriti, tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir, ancak uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve semptomlar kontrol altına alınabilir. Tedavi genellikle ilaçlar, cerrahi müdahale ve yaşam tarzı değişikliklerini içerir.

İlaç Tedavisi:
- Kortikosteroidler: Takayasu arteritinde iltihaplanmayı kontrol altına almak için yaygın olarak kortikosteroidler (örneğin prednizon) kullanılır. Bu ilaçlar, bağışıklık sisteminin aşırı yanıtını baskılar.
- İmmün Supresif İlaçlar: Hastalık ilerledikçe, bağışıklık sistemini baskılamak için metotreksat, azatiyoprin gibi immünosupresif ilaçlar kullanılabilir.
- Biolojik İlaçlar: TNF-alfa inhibitörleri veya interlökin-6 (IL-6) inhibitörleri gibi biyolojik tedaviler, özellikle şiddetli vakalarda etkili olabilir.
Kan Basıncı Düzenleyici İlaçlar: Damarlardaki daralmalar kan basıncı problemlerine yol açabileceğinden, bu hastalarda kan basıncını düzenlemek için antihipertansif ilaçlar kullanılabilir.
Cerrahi Müdahale: Takayasu arteritinde, damar tıkanıklığı veya ciddi daralma nedeniyle cerrahi müdahale gerekebilir. Bu, damarların açılması veya by-pass cerrahisi gibi işlemleri içerebilir.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Sigara içmemek, düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı bir diyetle beslenmek ve stresten kaçınmak, hastalığın yönetiminde önemli rol oynar.

Takayasu Arteriti ve Yaşam Kalitesi

Takayasu arteriti, tedavi edilmezse kalp krizi, inme, organ yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Ancak erken tanı ve tedavi, hastalığın seyrini olumlu yönde etkileyebilir ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirebilir. Takayasu arteritiyle yaşayan bireyler, düzenli izleme, ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalığın etkilerini en aza indirebilirler.

Sonuç

Takayasu arteriti, büyük damarların iltihaplanması ile karakterize edilen nadir bir hastalıktır ve genellikle genç kadınları etkiler. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla damarları hedef alması sonucu damar duvarlarında hasar meydana gelir. Erken tanı, düzenli izleme ve tedavi, hastalığın yönetilmesinde kritik öneme sahiptir. Takayasu arteriti tedavi edilebilir bir hastalık olsa da, hastalar yaşamları boyunca düzenli takip ve tedavi gereksinimi duyarlar.