Temporal Lob Epilepsisi: Klinik, Görüntüleme ve Cerrahi Yaklaşımlar

Temporal Lob Epilepsisi Nedir?

Temporal lob epilepsisi (TLE), erişkin çağda en sık görülen fokal (parsiyel) epilepsi sendromudur. Sıklıkla hipokampal skleroz ile ilişkili olup, medial temporal lob kaynaklı nöbetlerle karakterizedir. Klinik olarak bilinç değişikliği, aura deneyimleri, otomatik hareketler ve postiktal konfüzyon ile kendini gösterir.

Temporal Lobun Epileptojenik Özellikleri

Medial Temporal Bölge: Hipokampus, amigdala, parahipokampal girus. En yaygın epileptojenik alan.
Lateral Temporal Bölge: Superior, middle ve inferior temporal giruslar.
Temporo-limbik devreler: Nöbetlerin yayılımında anahtar rol oynar.

Klinik Semptomatoloji

Aura Belirtileri

Epigastrik yükselme hissi
Dejavu, jamais vu
Disosiyatif veya emosyonel semptomlar (korku, öfke)
İşitsel, görsel ya da olfaktör halüsinasyonlar

Bilinç Değişikliği ve Otomatizm

Bilinç bulanıklığı
Oral otomatik hareketler (çiğneme, yutkunma)
El hareketleri (ovma, kaşıma)
Yürüme veya amaçsız yön değiştirme

Postiktal Dönem

Konfüzyon
Afazi (özellikle dominant hemisfer tutulumu varsa)
Geçici hafıza kaybı

Nörogörüntüleme Bulguları

1. Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)

Hipokampal atrofi
T2/FLAIR hiperintensiteleri (hipokampal skleroz)
Amigdala hacim değişiklikleri
Temporal horn genişlemesi

2. Pozitron Emisyon Tomografisi (PET)

İnteriktal dönemde hipometabolizma
Özellikle medial temporal bölgede belirgin

3. SPECT (Single Photon Emission Computed Tomography)

İktal dönemde hiperperfüzyon
SPECT-MRI füzyon teknikleriyle lezyon lokalizasyonu

4. EEG Bulguları

Medial temporal dikenler (spike) ve yavaş dalgalar
Sıklıkla T3-T5 veya T4-T6 derivasyonlarında
Video-EEG monitörizasyon ile nöbet semiolojisinin doğrulanması

Tedavi Yaklaşımları

1. Antiepileptik İlaçlar (AED)

Karbamazepin, lamotrijin, levetirasetam ilk basamak ilaçlardır.
İlaca dirençli olgularda multidisipliner yaklaşım şarttır.

2. Cerrahi Yaklaşımlar

a. Anterior Temporal Lobektomi (ATL)

En sık uygulanan cerrahi yöntemdir.
Hipokampus, amigdala ve anterior temporal korteksin rezeksiyonu.
%60-80 oranında nöbet kontrolü sağlanır.

b. Selektif Amigdalohipokampektomi (SAH)

Kortikal yapılar korunarak sadece limbik sistem çıkarılır.
Daha az bilişsel yan etki profili.

c. Lazer Ablatif Cerrahi (LITT – Laser Interstitial Thermal Therapy)

Minimal invaziv, MRI rehberliğinde termal ablasyon.
Özellikle cerrahi riski yüksek hastalarda tercih edilir.

Nöropsikolojik ve Nörobilişsel Değerlendirme

Dominant hemisfer cerrahisinde: Dil, hafıza, dikkat ve yürütücü işlev testleri önemlidir.
Wada Testi (Anestezik Hemisferografi): Hafıza ve dil lateralizasyonu için kullanılır.
Fonksiyonel MRI (fMRI): Dil ve bellek alanlarının cerrahi öncesi haritalanmasında kritik rol oynar.

Epilepsi Cerrahisi İçin Aday Seçimi

Kriter	Değerlendirme
Dirençli nöbetler	En az 2 uygun AED ile başarısızlık
MRI bulguları	Lezyonel veya non-lezyonel olabilir
EEG lokalizasyonu	Temporal odaklı ve tekrarlayan
Psikososyal durum	Cerrahiye uyum ve destek düzeyi

Cerrahi Sonrası Takip

Nöbet özgürlüğü değerlendirmesi: Engel sınıflaması (Class I-IV)
Nöropsikolojik testler: Bilişsel değişikliklerin izlenmesi
İlaç dozu ayarlamaları: Yavaşça azaltılabilir, bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur

Özetle

Temporal lob epilepsisi, klinik spektrumu geniş olan, doğru değerlendirme ile cerrahi olarak tedavi edilebilen bir epilepsi alt tipidir. Nöbetlerin yarattığı bilişsel ve psikososyal etkiler, hastalık yönetiminde multidisipliner yaklaşımın gerekliliğini ortaya koyar. Gelişen görüntüleme ve cerrahi teknikler sayesinde, nöbet kontrolünde başarı oranları artmakta ve hastaların yaşam kalitesi anlamlı biçimde iyileştirilebilmektedir.

Kaynakça

Engel J Jr. “Surgical treatment of the epilepsies.” Lippincott Williams & Wilkins, 1993.
Lüders HO. Textbook of Epilepsy Surgery, Informa Healthcare, 2008.
Wiebe S et al. “A randomized, controlled trial of surgery for temporal-lobe epilepsy.” NEJM, 2001.
Bernhardt BC et al. “Neuroimaging of temporal lobe epilepsy.” NeuroImage: Clinical, 2013.
Helmstaedter C. “Cognitive outcomes of different surgical approaches in temporal lobe epilepsy.” Epileptic Disord, 2013.