Ülseroglandüler Tularemi Nedir?

Ülseroglandüler Tularemi Nedir?

Ülseroglandüler tularemi, Francisella tularensis bakterisinin neden olduğu ve genellikle hayvanlardan insanlara bulaşabilen, bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu form, tularemi hastalığının en yaygın şekillerinden biridir ve enfekte bir hayvana doğrudan temas sonucu meydana gelir. Ülseroglandüler adı, hastalığın deride ülser (açık yara) ve lenf bezlerinde şişlik (glandüler etkilenme) gibi belirtilerle kendini göstermesinden kaynaklanmaktadır.

1. Tanım ve Kavramın Genel Özeti

Ülseroglandüler tularemi, Francisella tularensis bakterisi tarafından oluşturulan, genellikle kemirgenler, kuşlar ve diğer hayvanlarla temastan kaynaklanan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu formda, hastalık başlangıcında deride bir yara (ülser) oluşur ve bu yara, enfekte hayvana doğrudan temas sonucu ortaya çıkar. Enfeksiyon, genellikle bu yara çevresindeki lenf bezlerinde şişmeye yol açar.

2. Fiziksel ve Biyolojik Özellikler

Francisella tularensis, gram negatif, aerobik, hareket etmeyen bir bakteri olup, basil şekline sahiptir. Son derece enfeksiyonel olan bu bakteri, yalnızca birkaç bakteri ile bile enfeksiyon oluşturabilir. Ülseroglandüler tularemi, bakteri vücuda genellikle keneler, sivrisinekler veya doğrudan enfekte hayvanların ısırıkları veya yaralanmaları ile bulaşır. Bakteri, lenfatik sisteme yayılmadan önce, ciltte bir ülser oluşturarak kendini gösterir.

3. Dağılım ve Yayılma

Ülseroglandüler tularemi, dünya çapında kemirgenler, tavşanlar, kuşlar gibi hayvanlarla temas halinde olan insanlarda daha yaygındır. Özellikle Kuzey Amerika ve Avrupa‘da, Asya‘da ve Afrika‘nın bazı bölgelerinde bu hastalık yayılmaktadır. Tularemi, kırsal alanlarda ve doğada aktif çalışan kişiler (tarım işçileri, avcılar, orman işçileri) için daha büyük bir risktir.

4. Etkilenen Vücut Sistemleri ve Fonksiyonları

Ülseroglandüler tularemi, başlıca deri ve lenfatik sistem üzerinde etkili olur:

• Deride: Bakteri, enfekte bir hayvana dokunarak ya da ısırık yoluyla girdiğinde, ciltte ağrılı bir ülser (yara) oluşur. Bu yara genellikle enfekte bölgenin yakınında, vücudun dış yüzeyinde meydana gelir.
• Lenfatik sistem: Bakteri, ciltteki yaranın çevresindeki lenf bezlerine yayılır. Bu lenf bezleri genellikle şişer, ağrılı hale gelir ve irinli olabilir.
• Genel sistemik etkiler: Ülseroglandüler tularemi, enfeksiyonun yayılmasına bağlı olarak ateş, halsizlik, kas ağrıları gibi genel sistemik belirtilerle birlikte olabilir.

5. Semptomlar, Belirtiler ve Klinik Bulgular

Ülseroglandüler tulareminin başlıca semptomları şunlardır:

• Ülser oluşumu: Bakteri vücuda girdiğinde, genellikle ağrılı bir yara (ülser) meydana gelir. Yara, başta şiş bir şekilde oluşur, ardından iltihaplanır ve irinli hale gelir.
• Şişmiş lenf bezleri: Enfekte bölgedeki yakın lenf bezleri şişer, ağrılı hale gelir ve bazı durumlarda irinle dolabilir.
• Ateş: Hastalar genellikle yüksek ateşle başlar, titreme, terleme gibi semptomlar görülebilir.
• Yorgunluk ve halsizlik: Genel yorgunluk, halsizlik ve baş ağrısı yaygındır.
• Kas ağrıları: Özellikle enfeksiyonun erken evrelerinde kas ağrıları sık görülür.

6. Tedavi Yöntemleri ve Müdahaleler

Ülseroglandüler tulareminin tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tedavi edilmezse, hastalık ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Yaygın tedavi yöntemleri:

• Streptomisin: En etkili tedavi seçeneği olarak, streptomisin kullanılabilir. Antibiyotik genellikle intravenöz (IV) yolla uygulanır.
• Gentamisin: Alternatif olarak gentamisin kullanılabilir. İkincil tedavi olarak tercih edilir.
• Doksisiklin ve tetrasiklinler: Doksisiklin gibi antibiyotikler, streptomisin ve gentamisinin kullanılmadığı durumlarda etkili olabilir.
• Kloramfenikol: Diğer antibiyotiklere karşı direnç gösteren vakalarda kullanılabilir.

Tedavi süresi genellikle 10-14 gün kadar sürer ve antibiyotik tedavisinin tamamlanması önerilir.

7. Etkileşimler ve Yan Etkiler

• Streptomisin: Böbrek hasarı ve işitme kaybı gibi yan etkileri olabilir.
• Gentamisin: Böbrek yetmezliği riski, işitme kaybı gibi etkiler görülebilir.
• Tetrasiklinler: Mide bulantısı, deri döküntüleri, dişlerde renk değişimi gibi yan etkiler görülebilir.
• Kloramfenikol: Kan hücrelerinde bozukluklar ve anemi gibi yan etkiler olabilir.

Bu nedenle tedavi sürecinde hastaların yakın izlenmesi gerekmektedir.

8. Korunma Yöntemleri ve Önleme

• Kenelere karşı koruma: Keneler ve diğer haşerelerle teması engellemek için koruyucu giysiler giyilmeli ve böcek kovucular kullanılmalıdır.
• Hayvanlarla teması azaltma: Özellikle tavşanlar ve kemirgenler gibi enfekte hayvanlarla temas etmemek gereklidir.
• Vektör kontrolü: Keneler ve sivrisinekler gibi vektörlerin kontrolü önemlidir.
• Hayvan etleri: Kemirgenlerden gelen etlerin iyice pişirilmesi gerekir.
• Tıbbi denetim: Ülseroglandüler tularemi şüphesi olan hastalar, erken teşhis ve tedavi için dikkatle izlenmelidir.

9. Tarihsel Gelişim ve Bilimsel Araştırmalar

Ülseroglandüler tularemi, 1911 yılında ilk kez tanımlanmıştır ve o zamandan bu yana Francisella tularensis bakterisinin özellikleri, enfeksiyonun yayılma yolları ve tedavi yöntemleri üzerine birçok araştırma yapılmıştır. Erken teşhis ve antibiyotik tedavisi ile hastalık kontrol altına alınabilmektedir.

10. Gelecek Perspektifleri ve Yeni Araştırmalar

Tularemiyi daha iyi tedavi edebilmek için aşı geliştirme çalışmaları ve yeni antibiyotikler üzerinde araştırmalar devam etmektedir. Genetik analizler ve vaka izleme sistemleri, hastalığın daha hızlı teşhis edilmesini ve daha etkili tedavi yöntemlerinin bulunmasını sağlayabilir.