Üriner Sistem Tümörleri: Tanı, Evreleme ve Cerrahi Yaklaşım
Giriş
Üriner sistem tümörleri, böbrekler, üreterler, mesane ve üretrayı içeren boşaltım sisteminin malign neoplazmlerini kapsar. En sık görüleni mesane kanseri olup, bunu renal hücreli karsinom ve daha nadiren üreter ve üretra tümörleri izler. Klinik seyir, histolojik alt tip ve evreye göre farklılık gösterir. Erken tanı ve uygun cerrahi yaklaşım, sağkalım oranlarını doğrudan etkiler.
Tümör Tipleri ve Görülme Sıklığı
1. Mesane Kanseri (Transisyonel Hücreli Karsinom – TCC)
- Tüm üriner sistem tümörlerinin %90’ını oluşturur.
- Sigara, aromatik amin maruziyeti ve kronik sistit başlıca risk faktörleridir.
2. Böbrek Kanseri (Renal Hücreli Karsinom – RCC)
- Sıklıkla 60 yaş üzerinde görülür.
- Hipervasküler yapısıyla karakterizedir.
3. Üreter ve Üretra Tümörleri
- Nadir görülür.
- Genellikle mesane kanseri ile birlikte ya da sekonder gelişir.
Klinik Belirtiler
- Makroskopik veya mikroskopik hematüri (en yaygın belirtidir)
- Yan ağrısı, kitle hissi (özellikle böbrek kanserinde)
- İdrar yaparken zorlanma veya yanma
- Sık idrara çıkma, ani sıkışma hissi
- İleri evrede kilo kaybı, kemik ağrısı, halsizlik
Tanı Yöntemleri
1. Görüntüleme Teknikleri
- Ultrasonografi: İlk basamak tarama aracı.
- Kontrastlı BT Ürografi: Üst ve alt üriner sistemin detaylı değerlendirilmesi.
- MR Ürografi: Alerji veya kontrast kontraendikasyonlarında tercih edilir.
2. Sistoskopi
- Mesane iç yüzeyinin doğrudan değerlendirilmesini sağlar.
- Tanı koydurucu ve aynı zamanda biyopsi alma imkanı sunar.
3. İdrar Sitolojisi
- Yüksek dereceli tümörlerde pozitiflik oranı yüksektir.
- Düşük dereceli tümörlerde sensitivitesi sınırlıdır.
4. Biyopsi ve Histopatoloji
- Kesin tanı biyopsi ile konur.
- Tümörün histolojik tipi, derecesi ve invazyon derinliği belirlenir.
Evreleme Sistemi
Tüm üriner sistem tümörlerinde TNM (Tümör, Nod, Metastaz) sistemi kullanılır.
Mesane Kanseri TNM Sınıflaması:
- Ta: Yüzeyel papiller tümör
- T1: Lamina propria invazyonu
- T2: Detrüsor kasına invazyon
- T3: Perivezikal yağ dokusuna yayılım
- T4: Komşu organ invazyonu (prostat, uterus, rektum)
Lenf nodu (N) tutulumu ve uzak metastaz (M) varlığı, tedavi planını kökten değiştirir.
Cerrahi Yaklaşımlar
1. Mesane Kanseri Cerrahisi
| Evre | Cerrahi Yöntem |
|---|---|
| Ta–T1 | TUR-M (Transüretral rezeksiyon) |
| T2 ve üzeri | Radikal sistektomi + ileal conduit veya ortotopik neobladder |
| N+ veya M1 | Multimodal tedavi (kemoterapi + cerrahi ± immünoterapi) |
2. Böbrek Kanseri Cerrahisi
- Parsiyel nefrektomi: T1a (4 cm altı) lezyonlarda nefron koruyucu yaklaşım
- Radikal nefrektomi: Daha büyük veya invaziv tümörlerde
- Laparoskopik/robotik teknikler: Minimal invazivlik ve erken taburculuk sağlar
3. Üreter ve Üretra Tümörleri
- Segmental rezeksiyon veya nefrektomi-üreterektomi
- Üretra tümörlerinde lokal eksizyon, anterior eksenterasyon gibi yaklaşımlar
Adjuvan ve Neoadjuvan Yaklaşımlar
- Mesane kanserinde intravezikal BCG veya mitomisin tedavisi (TUR sonrası)
- Radikal cerrahi öncesi neoadjuvan platin bazlı kemoterapi
- Metastatik RCC’de immünoterapiler (nivolumab, pembrolizumab) ve hedefe yönelik tedaviler
Takip ve İzlem
- Mesane tümörlerinde tekrarlama riski yüksektir → düzenli sistoskopik izlem şarttır.
- Böbrek kanserinde 3-6 aylık aralıklarla görüntüleme (BT veya MR)
- Üreter ve üretra tümörlerinde sistoskopi ve ürografi ile izlem önerilir.
Özetle
Üriner sistem tümörleri; erken evrede saptanıp uygun cerrahiyle tedavi edilebildiği gibi, ileri evrelerde multimodal yaklaşım gerektiren kompleks hastalıklardır. Tanı, evreleme ve cerrahi planlama, multidisipliner ekiplerle hasta bazlı yapılmalı ve uzun dönem takip ihmal edilmemelidir.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: mesane kanseri, böbrek tümörü, transizyonel hücreli karsinom, renal hücreli karsinom, TNM evreleme, radikal sistektomi, parsiyel nefrektomi, intravezikal tedavi, sistoskopi, üriner sistem kanseri