Ürtiker (Kurdeşen): Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

Ürtikerin Tanımı ve Klinik Özellikleri

Ürtiker, halk arasında kurdeşen olarak da bilinen, deride ani ortaya çıkan, kaşıntılı, kabarık ve kızarık döküntülerle karakterize bir deri reaksiyonudur. Bu kabarcıklar genellikle birkaç saat içinde ortaya çıkar ve 24 saat içinde kaybolur. Tekrarlayan ataklar şeklinde seyredebilir. Ürtiker, akut (6 hafta veya daha kısa sürede) ya da kronik (6 haftadan uzun süren) olabilir.

Ürtikerin Nedenleri

1. Alerjik Nedenler

Gıda alerjileri: Kabuklu deniz ürünleri, fındık, süt, yumurta gibi gıdalar,
İlaçlar: Penisilin, aspirin, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar,
Enfeksiyonlar: Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonları,
Böcek sokmaları: Arı, yaban arısı sokmaları

2. Fiziksel Faktörler

Soğuk, sıcak, güneş ışığı,
Basınç, egzersiz,
Su teması (aquajenik ürtiker),

3. İmmünolojik Olmayan Nedenler

Stres,
Hormonal değişiklikler,
Nedeni bilinmeyen (idiyopatik) vakalar kronik ürtikerlerde yaygındır.

Ürtikerin Patofizyolojisi

Ürtikerde cilt altındaki mast hücreleri aktive olur ve histamin, prostaglandin gibi kimyasallar salgılanır. Bu maddeler, kılcal damarların genişlemesine ve deri yüzeyinde sıvı birikmesine yol açarak kabarıklık ve kızarıklık oluşturur. Histamin salınımı aynı zamanda yoğun kaşıntının temel sebebidir.

Ürtikerin Tedavi Yaklaşımı

1. Akut Ürtiker Tedavisi

Antihistaminikler: H1 reseptör blokerleri, kaşıntı ve döküntülerin kontrolünde birinci basamaktır. Setirizin, loratadin, feksofenadin yaygın kullanılır.
Kortikosteroidler: Şiddetli vakalarda kısa süreli oral kortikosteroid tedavisi gerekebilir.
Kaçınılması gereken tetikleyiciler: Gıda, ilaç veya diğer alerjenlerden uzak durulmalıdır.

2. Kronik Ürtiker Tedavisi

Uzun süreli antihistaminik kullanımı: Günlük doz ayarlanarak devam edilebilir.
Refrakter vakalarda: Omalizumab (anti-IgE antikoru) veya siklosporin gibi immünsüpresif ajanlar düşünülebilir.
Yaşam tarzı değişiklikleri: Stres yönetimi ve tetikleyici faktörlerin belirlenip önlenmesi önemlidir.

3. Destekleyici Tedbirler

Cilt bakımının düzenlenmesi, nemlendiriciler,
Soğuk kompres uygulamaları,
Kaşıntıyı azaltıcı lokal ürünler.

Ürtikerin Komplikasyonları ve İzlem

Genellikle ürtiker ciddi bir hastalık değildir ancak anjiyoödem (deri altı ve mukozalarda şişlik) gibi durumlar solunum yollarını etkileyebilir ve acil müdahale gerektirir. Tekrarlayan ürtiker ataklarında altta yatan nedenlerin araştırılması ve yaşam kalitesinin izlenmesi önemlidir.

Özetle

Ürtiker, çok çeşitli tetikleyicilerle ortaya çıkabilen, genellikle tedavi edilebilir bir deri hastalığıdır. Erken tanı ve uygun antihistaminik tedavisi ile semptomlar kontrol altına alınabilir. Kronik vakalarda ileri tedavi seçenekleri ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastaların yaşam kalitesi iyileştirilebilir. Tetikleyici faktörlerin belirlenmesi tedavi başarısı için kritik öneme sahiptir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler: ürtiker, kurdeşen, antihistaminik, kronik ürtiker, akut ürtiker, alerjik döküntü, anjiyoödem, mast hücre, histamin, dermatoloji