Vitiligo Tedavisinde Eksimer Lazer Uygulamaları
Vitiligo, deride melanositlerin kaybıyla ortaya çıkan, iyi huylu ancak kozmetik olarak rahatsız edici, pigment kaybına neden olan bir hastalıktır. Klinik olarak süt beyazı renkli, sınırları belirgin makül ve plaklarla seyreder. Tedavide amaç, pigmentasyonu yeniden sağlamak ve lezyonların yayılmasını engellemektir. Eksimer lazer tedavisi, vitiligoda selektif fototerapi sunarak etkili, güvenli ve hedefe yönelik bir seçenek olarak öne çıkmaktadır.
Eksimer Lazer Nedir?
Eksimer lazer, 308 nm dalga boyunda ultraviyole B (UVB) ışını yayan, hedef odaklı bir lazer sistemidir. Ksenon-klorid (XeCl) gaz karışımı kullanılarak oluşturulur. Konvansiyonel UVB tedavilerden farkı, sadece lezyonlu bölgeye uygulanabilmesi ve daha yüksek enerji ile daha az seansta etki sağlamasıdır.
Vitiligo’da Eksimer Lazerin Etki Mekanizması
Eksimer lazer:
- Melanositlerin uyarılmasını ve repigmentasyonun başlamasını teşvik eder.
- Derideki immün yanıtı modüle ederek otoimmün hasarı baskılar.
- Özellikle foliküler ünite çevresindeki melanosit rezervlerini aktive eder.
Bu mekanizmalar sayesinde pigment üretimi yeniden başlar ve lezyonlarda belirgin renklenme sağlanabilir.
Uygulama Alanları ve Endikasyonlar
Eksimer lazer özellikle şu durumlarda tercih edilir:
- Lokalize veya segmental vitiligo
- Yüz, boyun ve gövde gibi güneşe açık bölgelerdeki lezyonlar
- Fototerapiye dirençli veya kısmi yanıt alınan alanlar
- Çocuklarda ve genç erişkinlerde, yan etki profilinin düşük olması nedeniyle
Tedavi Protokolü
- Uygulama sıklığı: Haftada 2–3 seans
- Ortalama toplam seans sayısı: 20–30
- Uygulama süresi: Lezyonun büyüklüğüne göre birkaç saniyeden dakikaya kadar değişebilir
- Klinik yanıt genellikle 4-6 hafta içinde gözlenir
Etkinlik ve Başarı Oranları
- Yüz bölgesi, en yüksek yanıt alınan alandır (%60-80 repigmentasyon).
- Ellerde, ayaklarda ve mukozal alanlarda tedaviye yanıt daha düşüktür.
- Erken dönemde başlanan tedavi, repigmentasyon şansını artırır.
- Kombine tedavilerle (topikal kortikosteroidler, kalsinörin inhibitörleri) etkinlik artırılabilir.
Avantajları
- Hedefe yönelik ve çevre dokulara zarar vermeyen uygulama
- Daha kısa sürede sonuç alma
- Sistemik yan etkilerin olmaması
- Gebelik ve çocukluk döneminde daha güvenli seçenek
Olası Yan Etkiler
- Hafif eritem (kızarıklık) ve deskuamasyon (soyulma)
- Aşırı dozlarda hiperpigmentasyon veya su toplaması (bül)
- Tedavi alanına bağlı geçici kuruluk
Kısıtlılıklar ve Uygun Hasta Seçimi
- Genelleşmiş vitiligo gibi yaygın olgularda eksimer lazer maliyet ve erişim açısından sınırlı kalabilir.
- Akrofasiyal lezyonlar gibi dirençli bölgelerde daha düşük yanıt alınabilir.
- Uzun süreli takip ve seansların sürekliliği hasta uyumu açısından önemlidir.
Özetle
Vitiligo tedavisinde eksimer lazer, lokalize lezyonlarda yüksek etkinlik gösteren, hedefe yönelik ve güvenli bir fototerapi yöntemidir. Özellikle yüz gibi kozmetik olarak hassas alanlarda başarı oranı yüksektir. Kapsamlı tedavi planının bir parçası olarak değerlendirildiğinde, kombine protokollerle birlikte repigmentasyonun artırılması mümkündür. Erken tanı, doğru endikasyon ve hasta uyumu ile eksimer lazer, vitiligo yönetiminde güçlü bir araç olarak yer almaktadır.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler: vitiligo, eksimer lazer, 308 nm UVB, pigment kaybı, repigmentasyon, lokalize vitiligo tedavisi, segmental vitiligo, fototerapi, melanosit uyarımı, immünomodülasyon