Yapay Göz Nedir?

Yapay Göz Nedir?

Yapay göz, görme yetisini kaybetmiş veya doğuştan görme engelli bireylerde görme fonksiyonlarını geri kazandırmak veya kozmetik amaçlı kullanılan tıbbi bir çözümdür. Teknolojik gelişmeler sayesinde, günümüzde yapay gözler hem estetik hem de işlevsel olarak büyük ilerlemeler kaydetmiştir.

Yapay gözler, temel olarak iki kategoriye ayrılır:

1. Protez Gözler (Kozmetik Amaçlı): Gözünü kaybetmiş bireyler için doğal göze benzeyen, ancak görme işlevi olmayan protezlerdir.
2. Biyonik Gözler (Görmeyi Sağlayan Elektronik Gözler): Sinir sistemine entegre edilen, görme yetisini kısmen veya tamamen geri kazandırmayı amaçlayan ileri teknoloji cihazlardır.

Bu makalede, yapay göz teknolojileri, kullanım alanları, işleyiş mekanizmaları ve gelecekteki potansiyel gelişmeler ele alınacaktır.

1. Kozmetik Amaçlı Protez Gözler

Kozmetik protez gözler, göz kaybı yaşamış bireyler için estetik bir çözüm sunar. Bu tür protezler görme yeteneği kazandırmaz, ancak kişinin yüz yapısının doğal görünmesini sağlar.

Protez Gözlerin Kullanım Nedenleri:

• Travmatik göz kaybı
• Göz kanseri nedeniyle cerrahi olarak gözün alınması (enükleasyon)
• Doğuştan göz anomalileri (mikroftalmi, anoftalmi)
• Şiddetli göz enfeksiyonları veya körlük nedeniyle göz kaybı

Protez Gözlerin Yapımı ve Uygulaması

• Öncelikle, hastanın göz çukuru ölçüleri alınır.
• Akrilik veya silikon bazlı biyouyumlu malzemeler kullanılarak protez üretilir.
• Protez, hastanın diğer gözüne benzer şekilde renklendirilir ve doğal görünmesi sağlanır.
• Hareket kabiliyeti sağlamak için bazı protezlerde kas bağlantıları kullanılabilir.

Protez gözler genellikle 5-7 yıl boyunca kullanılabilir ve zamanla yenilenmesi gerekebilir.

2. Biyonik Gözler (Görme Fonksiyonunu Sağlayan Yapay Gözler)

Biyonik gözler, tıbbi teknolojideki en büyük ilerlemelerden biri olarak kabul edilir. Bu sistemler, körlük nedeniyle görme yetisini kaybetmiş bireyler için yapay görme sağlamak amacıyla geliştirilmiştir.

Biyonik Gözler Nasıl Çalışır?

Biyonik gözler, bir kamera, işlemci, elektrotlar ve beyin ile iletişim sağlayan biyomedikal cihazlardan oluşur. Genel çalışma prensibi şu şekildedir:

1. Gözlük veya kamera sistemi: Hastanın takacağı bir gözlük üzerine yerleştirilen küçük bir kamera, dış dünyadan gelen görüntüleri yakalar.
2. İşlemci: Kamera tarafından yakalanan görüntüler bir işlemci tarafından analiz edilir ve elektrik sinyallerine dönüştürülür.
3. Elektrotlar veya çipler: Dönüştürülen sinyaller, gözün arkasındaki retina, optik sinir veya doğrudan beyin korteksine implante edilen elektrotlara iletilir.
4. Beyin tarafından algılama: Elektrotlar, beyin tarafından görme algısının oluşturulmasını sağlar.

Bu sistem sayesinde hastalar, çevrelerini şekil, ışık ve hareket bazında algılayabilirler. Ancak henüz doğal görme yeteneğini tam olarak geri kazandıran bir biyonik göz geliştirilmemiştir.

3. Günümüzde Kullanılan Biyonik Gözler

Biyonik göz teknolojisinde son yıllarda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. İşte bazı mevcut sistemler:

1. Argus II Retinal Protez Sistemi

• ABD merkezli Second Sight firması tarafından geliştirilmiştir.
• Retina dejenerasyonu (Retinitis Pigmentosa) hastaları için geliştirilmiş bir retinal implanttır.
• Kamera aracılığıyla alınan görüntüler, retinaya yerleştirilen bir elektrot dizisi ile beyne iletilir.
• Hastalar çevresindeki cisimleri bulanık şekilde algılayabilir.

2. Alpha AMS

• Almanya merkezli Retina Implant AG tarafından geliştirilmiştir.
• Gözün arkasına yerleştirilen 1600 elektrotlu bir çip ile çalışır.
• Argus II’den daha yüksek çözünürlük sağlamaktadır.

3. Orion Biyonik Göz Sistemi

• Doğrudan beyindeki görme korteksine elektrot yerleştirerek çalışır.
• Retina veya optik siniri olmayan hastalar için geliştirilmektedir.
• Tamamen kör bireyler için umut vadeden bir teknolojidir.

4. Biyonik Gözlerin Kullanım Alanları

Biyonik gözler şu hastalıklarda kullanılabilir:

• Retinitis Pigmentosa (Genetik nedenli retina dejenerasyonu)
• Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu (Sarı Nokta Hastalığı)
• Glokom (Görme sinirinin hasar görmesi)
• Optik Sinir Hasarı (Travma veya hastalık sonucu)

Ancak günümüzde biyonik gözler, tamamen kör bireyler için tam anlamıyla görmeyi sağlayamamaktadır. Yalnızca bazı şekilleri ve ışıkları algılamaya yardımcı olabilirler.

5. Gelecekte Yapay Göz Teknolojisi

Gelecekte yapay gözlerin tamamen doğal görmeyi sağlayacak seviyeye ulaşması beklenmektedir. Bazı gelecek vaat eden teknolojiler şunlardır:

1. Nanoteknoloji Tabanlı Yapay Retina

• Biyonik çipler, retina hücreleri gibi çalışarak daha net görüntü oluşturabilir.

2. Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi ile Görme Algısının Güçlendirilmesi

• Yapay zeka algoritmaları, beyne daha karmaşık görsel sinyaller göndermeye yardımcı olabilir.

3. Doğrudan Beyin Entegrasyonu

• Beyne doğrudan sinyal gönderen implantlar, retinaya veya optik sinire ihtiyaç duymadan görme sağlayabilir.

4. Genetik ve Kök Hücre Tedavileri ile Kombine Kullanım

• Biyonik gözler, genetik tedavilerle birleşerek tamamen kaybedilmiş görme yetisini geri kazandırabilir.

Yapay göz teknolojisi, tıbbi alandaki en heyecan verici gelişmelerden biridir. Günümüzde kozmetik protez gözler doğal görünümlü estetik çözümler sunarken, biyonik gözler kısmen de olsa görme yeteneğini geri kazandırma yolunda önemli adımlar atmıştır. Gelecekte, yapay gözlerin tamamen fonksiyonel hale gelerek görme engelli bireyler için kalıcı çözümler sunması beklenmektedir. Yapay retina implantları, beyin bağlantılı görme sistemleri ve nanoteknoloji tabanlı çözümler, bu alandaki ilerlemelerin temel taşlarını oluşturacaktır.