Yapay Solunum: Resüsitatör ve Tank Respiratör Nedir?
Giriş
Solunum yetmezliği veya apne geliştiğinde, spontan solunumun desteklenmesi hayati önem taşır. Bu durumlarda kullanılan yapay solunum araçları, geçici veya kalıcı olarak hastanın yaşam fonksiyonlarını sürdürmesine yardımcı olur. Bu yazıda özellikle iki temel cihaz incelenecektir: Resüsitatör (Ambu) ve Tank Respiratör (Demir Akciğer).
Resüsitatör (Ambu Balonu)
Tanım
Resüsitatör, manuel olarak kullanılan ve genellikle ambu balonu olarak bilinen, akut durumlarda hava yolu açıklığını sağlamak ve solunumu desteklemek amacıyla kullanılan bir cihazdır.
Yapısı
- Şeffaf yüz maskesi: Hastanın yüzüne oturur.
- Balon (Self-inflating bag): El ile sıkılarak hava verir.
- Valf sistemi: Solunan hava ile dış hava geçişini düzenler.
- Oksijen bağlantısı: Oksijen kaynağına bağlanabilir.
Kullanım Alanları
- Kardiyak arrest ve solunum durması
- Travma, anaflaksi, boğulma gibi acil durumlar
- Hastane öncesi acil müdahale ekiplerinde
- Entübasyon öncesi geçici ventilasyon
Patofizyolojik Etki
Ambu balonuyla yapılan manuel ventilasyon, pozitif basınçlı solunum sağlayarak alveolleri havalandırır. Bu, spontan solunumu olmayan bireylerde ventilasyon-perfüzyon oranının korunmasına ve hipokseminin önlenmesine yardımcı olur.
Tank Respiratör (Demir Akciğer)
Tanım
Tank respiratör, hastanın gövdesini çevreleyen büyük bir metal kabin şeklinde tasarlanmış, negatif basınçla çalışan yapay solunum cihazıdır. Halk arasında “demir akciğer” olarak bilinir.
Tarihçe
- 1928’de Drinker ve Shaw tarafından geliştirildi.
- 1950’lerde poliomiyelit salgınında solunum felci yaşayan hastalar için yoğun kullanıldı.
Yapısı
- Silindirik, yatay metal bir kabin
- Baş dışarıda kalacak şekilde hastanın vücudu yerleştirilir
- Basınç dalgalanması yaratan pistonlu mekanizma içerir
Çalışma Prensibi
- Cihaz içindeki hava negatif basınca çekildiğinde, göğüs kafesi dışa doğru genişler → inspirasyon
- Basınç normale döndüğünde göğüs kafesi daralır → ekspirasyon
Bu sayede solunum mekanizması spontan solunumu taklit eder şekilde dıştan desteklenir.
Kullanım Alanları
- Poliomyelit gibi medulla spinalisin etkilenmesiyle solunum felci görülen hastalıklar
- Nöromüsküler hastalıklar (erken dönem ALS gibi)
- Mekanik ventilatörler öncesi dönemde yaygın kullanım
Günümüzdeki Durumu
Modern pozitif basınçlı ventilatörlerin gelişmesiyle kullanımı büyük oranda azalmıştır. Ancak bazı kronik hastalar (örneğin, evde destekleyici solunuma ihtiyaç duyan post-polio sendromu hastaları) için modifiye versiyonları hâlâ kullanılmaktadır.
Resüsitatör ve Tank Respiratör Arasındaki Temel Farklar
| Özellik | Resüsitatör (Ambu) | Tank Respiratör (Demir Akciğer) |
|---|---|---|
| Mekanizma | Pozitif basınçlı ventilasyon | Negatif basınçlı ventilasyon |
| Kullanım Şekli | Manuel, elde sıkılarak | Otomatik piston sistemiyle |
| Kullanım Alanı | Akut durumlar, acil resüsitasyon | Kronik solunum desteği, geçmişte poliomyelit |
| Taşınabilirlik | Hafif ve taşınabilir | Sabit, büyük hacimli cihaz |
| Günümüzdeki Yaygınlık | Çok yaygın | Nadir, özel endikasyonlarda |
Özetle
Yapay solunum araçları, solunum desteğinin temel taşlarındandır. Resüsitatör, acil durumlarda hızlı müdahaleye olanak sağlarken, tank respiratör solunum kasları çalışmayan hastalarda uzun dönem destek sağlamıştır. Her iki cihazın da temel amacı, solunumun devamlılığını sağlamak ve oksijenlenmeyi güvence altına almaktır.
Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.
Anahtar Kelimeler
Resüsitatör nedir, ambu balonu, yapay solunum cihazları, tank respiratör, demir akciğer, negatif basınçlı ventilasyon, pozitif basınçlı solunum, solunum desteği, acil ventilasyon