Yapay Zeka ile Oluşturulan İçeriklerin Telif Sahibi Kimdir?
Giriş
Yapay zeka (YZ) teknolojilerinin içerik üretiminde kullanılması, telif hakları hukukunda yeni ve karmaşık soruları gündeme getirmiştir. Özellikle metin, görsel, müzik gibi eserlerin YZ tarafından oluşturulması halinde bu içeriklerin hukuki sahibi, yaratıcı ve telif hakkı sahibi kim olacaktır sorusu önemli bir tartışma alanıdır. Türkiye’de ve uluslararası platformlarda bu konudaki düzenlemeler henüz tam oturmuş değildir. Ancak mevcut hukuki çerçeve ve uluslararası eğilimler ışığında bazı temel ilkeler ortaya konabilir.
Bu makalede yapay zeka ile oluşturulan içeriklerin telif hakkı açısından değerlendirilmesi, mevcut yasal durum ve dikkat edilmesi gereken noktalar incelenecektir.
Telif Hakkı ve İnsan Unsuru
- Telif hakkı, fikri ve sanat eserlerinin yaratıcılarına tanınan bir haktır.
- Türkiye’de 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) uyarınca, telif hakkı “eser sahibi”ne aittir.
- Mevcut hukukta “eser sahibi”nin insan olması gerekmektedir; yapay zekanın kendi başına yaratıcı kişi olarak kabul edilmesi mümkün değildir.
Yapay Zeka Tarafından Oluşturulan İçeriklerin Hukuki Statüsü
1. Otomatik Üretilen İçeriklerde İnsan Katkısı
- YZ’nin ürettiği içeriğin yaratıcı niteliği taşıyabilmesi için insan müdahalesi ve yönlendirmesi gereklidir.
- İnsan tarafından yapılan seçim, düzenleme ve yönlendirme unsuru varsa, bu kişi eser sahibi olarak kabul edilir.
- Tamamen otomatik ve insan etkisi olmadan oluşturulan içerilerde telif hakkı doğmayabilir.
2. YZ’nin Aracı Olarak Kullanılması
- Yapay zeka, insan yaratıcısının bir aracı olarak görülür.
- İnsan, YZ’ye yaratım sürecinde komut verir, içerik için tema, tarz ve yönlendirme sağlar.
- Bu durumda telif hakkı, komutu veren insana ait olur.
3. Hizmet ve Yazılım Sağlayıcısının Durumu
- YZ programını geliştiren veya işleten şirketler, genellikle yazılım üzerinde telif hakkına sahiptir.
- Ancak YZ ile oluşturulan içeriğin telif hakkı, içeriği ortaya çıkaran kişiye ait olur; yazılım sahibi değil.
- Yazılım lisans sözleşmelerinde içerik üzerindeki haklar ayrıca düzenlenebilir.
4. Uluslararası Yaklaşımlar ve Örnekler
- ABD Telif Ofisi, tamamen yapay zekayla oluşturulan eserlerde telif hakkı vermemektedir.
- İnsan katkısı varsa, katkıda bulunan kişiye hak tanınır.
- Avrupa Birliği’nde de benzer prensipler geçerlidir; insan unsuru esastır.
- Türkiye’de FSEK’te eser sahibinin insan olması gerektiği açıkça belirtilmiştir.
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
- YZ ile oluşturulan içeriğin özgünlük ve yaratıcılık kriterlerini taşıması gerekir.
- İçerik üzerinde yeterli insan müdahalesi ve yönlendirmesi belgelenmelidir.
- Lisans sözleşmeleri ve kullanım koşulları dikkatle incelenmeli, telif hakları netleştirilmelidir.
- İçeriğin üçüncü taraf eserlerden veya verilerden türetilip türetilmediği kontrol edilmelidir.
Özetle
Yapay zeka ile oluşturulan içeriklerde telif hakkı, esas olarak insan yaratıcısına aittir. Türkiye’de mevcut hukuk çerçevesinde yapay zekanın kendisi eser sahibi olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle, YZ’nin ürettiği içerikler üzerinde hak iddia edenlerin, içeriğin ortaya çıkışında insan katkısını ve yönlendirmesini ortaya koyması gerekmektedir. Yazılım geliştiricileri ile kullanıcılar arasındaki lisans ve kullanım sözleşmeleri de telif hakları açısından kritik öneme sahiptir. Gelişen teknolojilerle birlikte mevzuatta ve uygulamada değişiklikler beklenmekle birlikte, şu anki durumda insan yaratıcılık unsuru temel kıstastır.