Yüksek Basınca Maruz Kalan Dalgıcın Dekompresyonu

Giriş

Dalgıçlar, derin su altı ortamlarında çalışırken artan çevresel basınca maruz kalırlar. Bu koşullar altında vücut dokularında çözünmüş gazların (özellikle azot) miktarı artar. Dalgıcın yüzeye kontrollü şekilde ve uygun hızla çıkmaması durumunda, bu gazlar ani bir şekilde kabarcıklar oluşturarak ciddi bir klinik tabloya, yani dekompresyon hastalığına (DCS) yol açabilir. Bu nedenle dekompresyon protokolleri, su altı fizyolojisinin en kritik güvenlik bileşenlerinden biridir.

Dekompresyonun Fizyolojik Temeli

1. Gazların Çözünmesi (Henry Yasası)

Su altına dalındığında, artan ortam basıncı nedeniyle solunan gazların (azot, oksijen) vücut sıvılarında çözünürlüğü artar. Bu durum Henry Yasası ile açıklanır.

Azot, vücut dokularında çözünür.
Oksijen metabolize edilirken azot inert olarak birikir.

2. Yüzeye Çıkış ve Basınç Azalması

Yüzeye hızlı çıkıldığında:

Basınç düşer
Çözünmüş azot hızlıca gaz formuna geçer
Kan ve dokularda mikrogaz kabarcıkları oluşur

Bu durum, damarları tıkayarak veya dokuları mekanik olarak zarar vererek DCS’ye neden olabilir.

Dekompresyon Hastalığı (DCS) Nedir?

Dekompresyon hastalığı, genellikle dalgıcın derinlikten çok hızlı yükselmesiyle ortaya çıkar. Klinik belirtiler dokuda ve dolaşımda gaz kabarcıklarının oluşturduğu hasara bağlıdır.

Başlıca Belirtiler:

Eklemlerde ve kaslarda ağrı (“bends”)
Ciltte kaşıntı, kızarıklık veya döküntü
Nefes darlığı, göğüs ağrısı (“chokes”)
Nörolojik bulgular (uyuşma, felç, bilinç değişikliği)
Kardiyovasküler şok

Dekompresyon Protokolleri ve Tabloları

1. Kontrollü Yükselme Hızı

Önerilen çıkış hızı: dakikada maksimum 9–10 metre
Daha derin dalışlarda duraklamalar (dekompresyon stopları) yapılır

2. Dekompresyon Durdurma Noktaları

Belirli derinliklerde bekleme yapılır
Bekleme süresi dalış süresi ve derinliğe göre değişir
Vücut, biriken azotu bu aşamada yavaşça elimine eder

3. Dekompresyon Tabloları

ABD Donanması Dekompresyon Tabloları
Bühlmann algoritmaları (dalgıç bilgisayarları)
Hiperbarik tıp merkezlerinde kullanılır

Dekompresyon Hastalığının Tedavisi

1. Hiperbarik Oksijen Tedavisi

Hasta, hiperbarik odada artan basınç altında saf oksijen solur
Bu sayede azot kabarcıkları çözülür ve vücut dışına atılır
Aynı zamanda dokulara daha fazla oksijen sağlanarak iyileşme desteklenir

2. Destek Tedaviler

Sıvı tedavisi (dehidratasyonu önlemek için)
Antikonvülsanlar (nöbet varsa)
Semptomlara yönelik destekleyici tedaviler

Önleme Yöntemleri

Dalış öncesi yeterli eğitim ve planlama
Doğru dalış profili ve zaman yönetimi
Dekompresyon tablolarına sadık kalma
Yüzeye çıkışta mola verme ve yükselme hızını aşmama
Su altında kalış süresi ve derinliğe göre dalgıç bilgisayarlarının kullanımı

Özetle

Yüksek basınca maruz kalan dalgıçlarda dekompresyon, inert gazların (özellikle azot) kontrollü şekilde vücuttan atılmasını sağlamak için zorunlu bir süreçtir. Ani yüzeye çıkışlar, çözünmüş gazların kabarcık formuna dönüşerek damarsal ve doku hasarına neden olmasına yol açar. Bu durumu önlemek için bilimsel olarak geliştirilmiş dekompresyon tablolarına ve protokollere titizlikle uyulmalıdır. Hatalı uygulamalar ise hayati tehlike oluşturabilecek dekompresyon hastalığına neden olabilir.

Bu makale bilgilendirme amaçlıdır. Bir uzman hekime veya doktorunuza danışmadan hareket etmeyiniz.

Anahtar Kelimeler

Dekompresyon hastalığı, yüksek basınç, dalgıç fizyolojisi, azot çözünmesi, hiperbarik tedavi, su altı tıbbı, inert gaz toksisitesi, dekompresyon protokolü, oksijen tedavisi, mikrogaz kabarcıkları